รู้กันค่อนข้างดีว่าโรคอ้วน (Obesity) ที่หมายถึงผู้ที่มีดัชนีมวลกาย (Body mass index) หรือค่าบีเอ็มไอสูงกว่า 30 เมื่อเอาน้ำหนักตัวคิดเป็นกิโลกรัมหารสองครั้งด้วยส่วนสูงที่คิดเป็นเมตร โรคอ้วนที่ว่านี้นำไปสู่สารพัดโรคทั้งโรคเบาหวานประเภทที่สอง โรคหัวใจและหลอดเลือด ความดันโลหิตสูง น้ำตาลในเลือดสูง ไขข้ออักเสบ ข้อเข่าเสื่อม ไล่ไปจนถึงโรคมะเร็งบางชนิดและโรคที่เกี่ยวกับระบบประสาทและสมอง รวมถึงอัลไซเมอร์ กรณีหลังนักวิทยาศาสตร์ไม่รู้ว่าโรคอ้วนทำให้เกิดปัญหาระบบประสาทและสมองได้อย่างไร เมื่ออยากรู้จึงจำเป็นต้องทำวิจัย ได้ผลแล้วจึงรายงานผล การศึกษาในมนุษย์ใช้เวลานาน ศึกษาในสัตว์ทดลองที่มีระบบอวัยวะหรือเมแทบอลิซึมในอวัยวะใกล้เคียงมนุษย์จะดีกว่า ใช้เวลาน้อย ต้นทุนต่ำ ทั้งนำผลมาเปรียบเทียบกันได้ทีมวิจัยจาก the Fred Hutchinson Cancer Research Center ในเมืองซีแอตเติล รัฐวอชิงตัน สหรัฐอเมริกา ศึกษาหาความสัมพันธ์ระหว่างโรคอ้วนกับโรคสมองเสื่อมอย่างอัลไซเมอร์ เพื่อดูว่าเหตุใดโรคอ้วนจึงทำให้ผู้ป่วยบางรายเกิดปัญหาสมองเสื่อมที่กำลังกลายเป็นปัญหาใหญ่ในสังคม อีกทั้งพบว่าผู้ป่วยโรคอ้วนจำนวนไม่น้อยแสดงปัญหาความพิกลพิการของระบบประสาทและสมอง หลายรายเกิดปัญหาอัลไซเมอร์ กลไกอะไรกันแน่ที่ทำให้โรคอ้วนก่อปัญหาร้ายแรงถึงขนาดนั้นในงานการศึกษาที่ตีพิมพ์ในวารสาร PLOS Biology เดือนพฤศจิกายน ค.ศ.2023 ทีมวิจัยนำแมลงหวี่มาเลี้ยงด้วยน้ำตาลปริมาณสูงเพื่อทำให้เกิดโรคอ้วน ผลที่เกิดขึ้นคือแมลงหวี่เกิดปัญหาสมองดื้อต่ออินสุลิน ผลที่ตามมาคือเบาหวานประเภทที่สองซึ่งสอดคล้องกับปัญหาที่พบบ่อยในมนุษย์ที่เกิดโรคอ้วน อีกสิ่งหนึ่งที่พบคือความสามารถของสมองในการกำจัดสิ่งสกปรกในระบบประสาท (Neuronal debris) ของแมลงหวี่ที่เกิดภาวะดื้อต่ออินสุลินลดประสิทธิภาพลง ส่งผลให้ระบบประสาทเริ่มเสื่อมลง กลไกเริ่มจากความผิดปกติของโปรตีน PI3k ใน glial cells โปรตีนกลุ่มนี้เองที่นำไปสู่ภาวะดื้อต่ออินสุลิน ผลสืบเนื่องหลังจากนั้นคือความสามารถในการกำจัดขยะที่สะสมในระบบประสาทลดลง ปัญหาที่ตามมาคือความผิดปกติในระบบประสาท นำไปสู่สารพัดโรคสมองทั้งอัลไซเมอร์ พาร์กินสัน และโรคประสาทเสื่อมอื่นๆในอนาคตหากสามารถพัฒนายาหรือการรักษาที่ช่วยกำจัดขยะในสมองได้ ก็น่าจะช่วยบรรเทาอาการประสาทเสื่อมในผู้ป่วยโรคอ้วนและเบาหวานประเภทที่สองได้ ง่ายกว่านั้นคือหาทางลดความอ้วนเสียแต่เนิ่นๆ ลดการบริโภคพลังงานลงโดยเฉพาะอย่างยิ่งน้ำตาลทราย ไซรัปฟรุคโตสหรือน้ำเชื่อมข้าวโพด ออกกำลังกายให้สม่ำเสมอ ไม่ให้เกิดโรคอ้วน ฝึกฝนการทำงานของสมอง เพียงเท่านี้ก็ช่วยให้ปัญหาของระบบประสาทและสมองลดลงไปได้มากแล้ว#ดรวินัยดะห์ลัน, #drwinaidahlan, #โรคอ้วนกับดรคสมอง, #อัลไซเมอร์
