ถามกันอยู่บ่อยว่า “อาหารคีโต” เป็นไง ควรลองไหม อาหารคีโตคืออาหารโลว์คาร์บ (Low carb diet) กลุ่มหนึ่งเน้นการใช้ไขมันทดแทนน้ำตาลหรือคาร์โบไฮเดรต ใช้โปรตีนน้อย ผักผลไม้น้อยเนื่องจากในผักผลไม้มีน้ำตาลและแป้งอยู่จำนวนไม่น้อย เว้นแต่ผักผลไม้บางชนิดรวมทั้งนัท (Nuts) ก่อนจะเล่าเรื่องอาหารคีโต ขอเกริ่นเรื่องอาหารโลว์คาร์บสักหน่อย สูตรอาหารโลว์คาร์บที่ดังที่สุดในอดีตคือ “แอตกินส์” (Atkin’s diet) อาหารคีโตจึงแทบไม่ต่างจากอาหารแอตกินส์ระยะแรกเลย เมื่อครั้งที่สูตรแอตกินส์ระยะแรกเริ่มได้รับความนิยมในประเทศไทย ผู้ที่แปลหนังสือเล่มนี้เป็นภาษาไทยคือผมเอง เป็นผลให้เข้าใจหัวใจการทำงานของอาหารกลุ่มนี้ดีพอควร หลักการคือลดคาร์โบไฮเดรตให้ต่ำที่สุดโดยใช้ไขมันทดแทนเพื่อปรับร่างกายโดยเฉพาะอย่างยิ่งสมองให้หันไปใช้คีโตนบอดีส์ (Ketone bodies) เป็นแหล่งพลังงานแทนน้ำตาล เป็นผลให้ออกอาการเบื่ออาหาร น้ำหนักตัวจึงลดลงอย่างรวดเร็ว ซึ่งเห็นผลในระยะสั้น แต่ระยะยาวกลับเป็นปัญหา ภายหลังจึงปรับเป็นสูตรอาหารแอตกินส์ระยะสองที่คล้ายสูตรอาหารโลว์คาร์บอื่นๆ ไม่ว่าสูตรเซาท์บีช (Southbeach diet) และพาเลโอ (Paleo diet) นั่นคือ นั่นคือหันมาใช้โปรตีนมากขึ้นสูตรอาหารคีโตเน้นการทำให้ตับสร้างคีโตนบอดีส์จากไขมัน ซึ่งเป็นกลไกที่เกิดขึ้นไม่ง่าย เพิ่มโปรตีนในอาหารไปนิดเดียว กลไกการสร้างคีโตนบอดีส์ในตับก็สะดุดลงแล้ว การบริโภคคาร์โบไฮเดรตต่ำมาก ไขมันสูงจึงต้องใช้เวลานานหลายวัน ผักผลไม้หลายชนิดให้แป้งและน้ำตาลจำนวนหนึ่ง การได้รับผักผลไม้โดยรวมต่ำทำให้เสี่ยงต่อการขาดใยอาหารและไฟโตนิวเทรียนท์ การได้รับโปรตีนต่ำเสี่ยงต่อกลไกอันเป็นปกติของร่างกาย การได้รับไขมันสูง เสี่ยงต่อภาวะคอเลสเตอรอลสูงในเลือดเพิ่มความเสี่ยงต่อหลอดเลือดแดงแข็งก่อปัญหาโรคหัวใจและโรคสมอง การขาดน้ำตาลสร้างปัญหาต่อการทำงานของสมอง สรุปคือไม่แนะนำให้ใช้สูตรอาหารคีโตในระยะยาว หากบริโภคเป็นมื้อคีโต (Keto meal) เป็นครั้งเป็นคราวคงไม่เป็นปัญหาแต่คงหวังเรื่องการลดน้ำหนักตัวไม่ได้แล้วจะแนะนำอย่างไร หากประสงค์จะใช้สูตรอาหารคีโตเป็นครั้งเป็นคราว เช่นที่เป็นกระแสกันอยู่ ก็ใช้ไปเถอะไม่ได้ห้าม เพียงขอให้เข้าใจผลดีผลเสีย โดยยังแนะนำให้เสริมโปรตีน เสริมผักผลไม้ ไม่อยากให้ขาด หากต้องการลดน้ำหนักตัวให้เป็นเรื่องเป็นราว แนะนำให้ลดน้ำตาลและพลังงานมากกว่าเลือกลดเฉพาะคาร์โบไฮเดรตทั้งกลุ่ม สุดท้ายสิ่งที่ทำให้การลดน้ำหนักตัวได้ผลคือลดอาหารให้พลังงานที่ได้รับต่อวันลง ออกกำลังกายเพื่อเพิ่มมวลกล้ามเนื้อซึ่งเป็นเนื้อเยื่อที่ใช้พลังงานสูง สรุปคือลดอาหารให้พลังงานลง ออกกำลังกายมากขึ้น นี่คือสูตรสำเร็จที่จิรัง จำกันง่ายๆอย่างนั้นก็เพียงพอแล้ว #drwinaidahlan, #ดรวินัยดะห์ลัน, #อาหารคีโต, #ลดน้ำหนักตัว
