เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ก่อโรคตับอย่างเช่น ตับแข็ง (liver cirrhosis) ตับอักเสบ เรื่องนี้รู้กันดีอยู่แล้ว วงการแพทย์จึงแนะนำให้งดหรือลดการดื่มเหล้า ไวน์ เบียร์ แม้ในปริมาณน้อย ทว่าตับแข็งและโรคตับใช่ว่าจะเกิดจากการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์เพียงอย่างเดียว โรคตับที่มิได้เกิดจากแอลกอฮอล์ยังมีอีกมาก ที่พูดถึงกันบ่อยคือการได้รับสารพิษและภาวะโภชนาการไม่สมดุล จุดเชื่อมโยงสำคัญคือกลไกเชื่อมโยงระหว่างทางเดินอาหารกับตับที่เรียกว่า “แกนลำไส้-ตับ” (the gut-liver axis)ลำไส้มีหลอดเลือดฝอยหล่อเลี้ยงเป็นจำนวนมาก สารอาหารที่ย่อยและดูดซึมจากทางเดินอาหาร ส่วนใหญ่จากลำไส้เล็ก บางส่วนจากลำไส้ใหญ่ผ่านหลอดเลือดฝอยเหล่านี้ไหลรวมเข้าสู่หลอดเลือดดำใหญ่ที่เรียกว่าหลอดเลือดดำพอร์ทอล (Portal vein) นำเลือดไหลเข้าหัวใจผ่านตับทางกลีบคอเดต (Caudate lobe) ซึ่งอยู่ทางด้านบนแบ่งระหว่างตับกลีบซ้ายและกลีบขวา เพื่อคัดเอาของเสียออกโดยนำไปทำลายในตับ ส่วนสารอาหารและเลือดส่วนที่ปลอดภัยถูกนำเข้าสู่ปอดและหัวใจก่อนไหลเวียนไปหล่อเลี้ยงทั่วร่างกาย โรคที่เกิดขึ้นกับตับที่เป็นปัญหาใหญ่ของมนุษย์ในยุคหลังเกิดจากสารพิษบางชนิดที่ผ่านเข้าทางกลไกลำไส้-ตับนี้เอง เพียงยังไม่รู้ว่าเป็นสารกลุ่มไหน สร้างมาจากกลไกอะไร ก่อปัญหาต่อตับได้อย่างไร เห็นทีต้องศึกษากันหน่อย ทีมวิจัยจากมหาวิทยาลัยมิสซูรี นำโดยศาสตราจารย์ นายแพทย์เควิน สตาฟเล-โอแคร์โรล (Kevin Staveley-O’Carroll) ทำการศึกษาวิจัยในหนูทดลอง นำผลงานตีพิมพ์ในวารสาร Nature Communications เดือนมีนาคม2023 อธิบายกลไกการเกิดโรคตับไว้ง่ายๆดังนี้ นั่นคืออาหารที่ไม่ดีต่อสุขภาพ รวมทั้งอาหารไม่สมดุลจะเข้าไปเปลี่ยนประชากรจุลินทรีย์ในลำไส้ใหญ่ ส่งผลให้เกิดการผลิตสารก่อโรคผ่านไปยังตับ ในการศึกษาพบว่าหนูที่ได้รับอาหารที่มีไขมันและน้ำตาลสูงก่อให้เกิดแบคทีเรียในลำไส้กลุ่มที่เรียกว่า เบลาเตีย โปรดัคตา (Blautia producta) ซึ่งสร้างไขมันที่ก่อปัญหาการอักเสบของตับและการก่อพังผืด เกิดเป็นภาวะไขมันพอกตับก่อโรคทั้งตับแข็งและโรคตับอื่นๆที่คล้ายคลึงกับโรคตับที่เกิดในมนุษย์อาหารตะวันตกที่อุดมไปด้วยไขมันและน้ำตาลจึงก่อภาวะไขมันพอกตับโดยผู้ป่วยจำนวนมากไม่รู้ตัว รักษาด้วยวิธีผ่าตัดหรือด้วยวิธีการบำบัดรักษามะเร็งมักไม่ได้ผล ทีมวิจัยทดลองรักษาหนูด้วยค็อกเทลยาปฏิชีวนะมีลักษณะเป็นเครื่องดื่มพบว่าช่วยลดการอักเสบของตับและการสะสมของไขมันได้ค่อนข้างดี ส่งผลให้โรคไขมันพอกตับลดลง ข้อแนะนำเร่งด่วนเวลานี้คือแนะนำให้ลดน้ำตาลและไขมันในอาหารลง โดยเฉพาะอย่างยิ่งลดการบริโภคอาหารขยะแบบตะวันตก ทั้งไก่ทอด เบอร์เกอร์ โดนัท แพนเค้ก พิซซ่า ฯลฯ ล้วนของอร่อยชวนติดใจทั้งนั้น #drwinaidahlan, #ดรวินัยดะห์ลัน, #น้ำตาลไขมันก่อปัญหาไขมันพอกตับ
