หลังจากราชวงศ์อุมัยยะฮฺสูญเสียสถานะคอลีฟะฮฺผู้นำโลกอิสลามใน ค.ศ.750 อับดุลเราะฮฺมานที่ 1 ใช้เวลา 6 ปีในการฟื้นฟูสถานะของราชวงศ์ขึ้นในดินแดนอัลอันดาลุส โดยสถาปนาตนเองขึ้นเป็นสุลต่านก่อนเรื่องอื่น แม้มีความแค้นฝังหุ่นอยู่กับราชวงศ์อับบาสิยะฮฺที่ย้ายราชธานีจากดามัสกัสไปที่แบกแดด ทว่าไม่มีข้อมูลใดที่ระบุว่าอับดุลเราะฮฺมานที่ 1 ตั้งตนเป็นคอลีฟะฮฺแข่งบารมีกับคอลีฟะฮฺที่แบกแดด นอกจากนี้นับจาก ค.ศ.756 ถึง ค.ศ.929 สุลต่านแห่งราชวงศ์อุมัยยะฮฺทั้ง 7 พระองค์ไม่มีผู้ใดประกาศตนเป็นคอลีฟะฮฺเลย เป็นผลให้ราชวงศ์อับบาสิยะฮฺที่นครแบกแดดยังคงสถานะความเป็นผู้นำโลกอิสลามไม่เปลี่ยนแปลงทว่าเมื่อก้าวเข้าสู่ศตวรรษที่ 10 สถานะของคอลีฟะฮฺในแบกแดดลดความเข้มแข็งลงมาก หลายอาณาจักรที่เคยสวามิภักดิ์ต่อคอลีฟะฮฺในแบกแดด ทยอยประกาศตนเป็นอิสระ สร้างรัฐเอมิเรตส์ปกครองตนเองขึ้น กระทั่งต่อมาใน ค.ศ.902 มณฑลอัฟริฆิยะฮฺในอัฟริกาเหนือเปลี่ยนผู้ปกครองจากมุสลิมสายสุนหนี่เป็นสายชีอะฮฺ มีการตั้งราชวงศ์ใหม่คือฟาติมิด (Fatimid) ขึ้น ผู้ปกครองชีอะฮฺเวลานั้นสถาปนาตนเองเป็นคอลีฟะฮฺอันเป็นการท้าทายคอลีฟะฮฺในแบกแดดโดยตรง เมื่ออับดุลเราะฮฺมานที่ 3 ก้าวขึ้นเป็นสุลต่านใน ค.ศ.912 กลายเป็นว่าโลกอิสลามเวลานั้นมีคอลีฟะฮฺอยู่สองพระองค์คือที่แบกแดดโดยราชวงศ์อับบาสิยะฮฺ พระองค์หนึ่งกับที่รัฆฆะดะฮฺ (رقّادة Raqqada) อิฟริฆิยะฮฺในอัฟริกาเหนืออีกพระองค์หนึ่ง เมื่ออับดุลเราะฮฺมานที่ 3 ปกครองอันดาลุสนาน 17 ปี ถึงปลาย ค.ศ.928 ทรงเห็นว่าราชวงศ์ฟาติมิดประกาศความเป็นคอลีฟะฮฺมานานถึง 27 ปี หากราชวงศ์อุมัยยะฮฺจะประกาศความเป็นผู้ปกครองโลกอิสลามบ้างคงไม่เป็นปัญหานัก ทั้งอาจได้รับการสนับสนุนมากขึ้น เป็นเพราะแนวคิดนี้เอง คอลีฟะฮฺแห่งฆุรตุบะฮฺหรือคอร์โดบาพร้อมกับยุคที่สามของอันดาลุสจึงได้ถือกำเนิดขึ้น อย่างไรก็ตาม สถานการณ์ของอันดาลุสไม่ได้ดีขึ้นมากนัก การรุกรบของกองทัพอาณาจักรคริสเตียน “เลออน” (Leon) และ “คาสติล” (Castile) ทางเหนือเกิดถี่ขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งทัพเลออนที่นำโดยกษัตริย์รามิโรที่สองทำการรบเข้มแข็ง หลายครั้งที่กองทัพมุสลิมต้องล่าถอย ก่อนจะย้อนกลับไปชิงแผ่นดินคืน รุกรบกันเช่นนี้ตลอดรัชสมัยของอับดุลเราะฮฺมานที่ 3 ใน ค.ศ.961 คอลีฟะฮฺอัลฮะกัมที่ 2 (Al Hakam II) โอรสของอับดุลเราะฮฺมานที่ 3 ขึ้นดำรงตำแหน่งแทนพระราชบิดาโดยดำรงตำแหน่งอยู่นาน 15 ปี ถึง ค.ศ.976 ราชโอรสคือฮิชัมที่ 2 (Hisham II) ขึ้นดำรงตำแหน่ง ยุคนี้เอง ผู้ทำหน้าที่ผู้นำตัวจริงกลายเป็นขุนนางชื่อ “อัลมันซูร” (Al Mansur) ซึ่งมีความสามารถสูงด้านการรบ อัลมันซูรเปิดศึกกับกองทัพคริสเตียนทางเหนือรวมถึงจัดการกับกลุ่มกบฏเบอร์เบอร์ทางใต้ได้รับชัยชนะติดต่อกันหลายครั้ง สามารถขยายอาณาจักรอันดาลุสออกไปได้กว้างขวาง ถึง ค.ศ.1002 อัลมันซูรถึงแก่อนิจกรรม บุตรชายของอัลมันซูรหลายคนซึ่งต่างเป็นนักรบก้าวขึ้นปกครองหลายเมืองในอันดาลุส อำนาจของคอลีฟะฮฺเกิดปัญหา เมื่อเป็นเช่นนี้จึงเกิดความสับสนวุ่นวาย ถึง ค.ศ.1031 อาณาจักรคอลีฟะฮฺจึงล่มสลายลง #drwinaidahlan, #ดรวินัยดะห์ลัน, #มุสลิมสเปน
