โก-วิดระบาดรุนแรงต่อเนื่องกันนาน ปัญหาหนึ่งที่ต้องยอมรับคือการปฏิเสธวัคซีน (Vaccine denial) ของประชากรบางกลุ่มด้วยหลายเหตุผล ส่วนหนึ่งคือความเข้าใจที่คลาดเคลื่อนทางศาสนา ในกรณีที่เกิดขึ้นในย่านเอเชียอาคเนย์ คือข่าวลือในกลุ่มประชากรมุสลิมที่ว่าวัคซีนไม่ฮาลาล เริ่มต้นด้วยกรณีที่ว่าวัคซีนเชื้อตายจากจีนมีการใช้เจละตินจากสุกรเป็นองค์ประกอบ นั่นต้องแก้ข่าวกันยกใหญ่พ้นจากเจละตินกลับเกิดปัญหาในวัคซีนกลุ่มเวคเตอร์คือเรื่องโปรตีนทริปซิน (Trypsin) กลางเดือนมีนาคม 2021 องค์กรศาสนาอิสลามหลักของอินโดนีเซียออกมายืนยันว่าวัคซีน AZ ใช้ทริปซินจากสุกร แม้พยายามลดกระแสโดยเพิ่มคำตัดสินทางศาสนาสำทับไปว่าไม่มีความผิดหากนำไปใช้เนื่องจากเป็นความจำเป็นยิ่งยวด แม้ยืนยันอย่างนี้กลับปรากฏว่าผู้บริโภคมุสลิมจำนวนไม่น้อยไม่ยอมรับ กระแสนี้ไม่ได้เกิดขึ้นในอินโดนีเซียเพียงที่เดียว ยังแพร่ไปยังประชากรมุสลิมในมาเลเซียและประเทศไทยด้วย ฝ่ายการแพทย์อินโดนีเซียออกมาให้ข้อมูลช่วงปลายเดือนมีนาคม 2021 ว่า AZ ใช้โปรตีนที่ผลิตจากฟังกัสหรือเชื้อรา ไม่มีการใช้โปรตีนสุกร ข่าวนี้ช่วยแก้ไขปัญหาในอินโดนีเซีย ทำให้สถานการณ์ดีขึ้นอย่างรวดเร็วจนกระทั่งควบคุมโรคได้ ทว่าในประเทศไทยโดยเฉพาะอย่างยิ่งในพื้นที่มุสลิมของสามจังหวัดภาคใต้ ช่วงเดือนกันยายนต่อเนื่องเข้าตุลาคม 2021 ขณะที่ประเทศไทยทั้งประเทศการระบาดเริ่มบรรเทาลง การระบาดในพื้นที่สามจังหวัดภาคใต้ยังคงอยู่ในระดับสูง กว่าจะควบคุมได้ก็เข้าเดือนพฤศจิกายนเข้าไปแล้วอันที่จริงอิสลามสอดแทรกความรู้ด้านวิทยาศาสตร์ไว้มากมาย คัมภีร์อัลกุรอานความยาว 6,236 วรรค มีมากกว่า 500 วรรคที่เกี่ยวข้องกับวิทยาศาสตร์ หลักการอนุโลมในอิสลามมีมากมายเช่นเรื่องที่ว่าด้วยการเจือจางของสิ่งสกปรกด้วยน้ำสะอาดปริมาณมากที่เรียกว่า “อิซติฮฺลัก” หรือการแปรสภาพทางโมเลกุลอย่างสิ้นเชิงของสิ่งสกปรกที่เรียกว่า “อิซติฮาละฮฺ” หรือความจำเป็นอย่างยิ่งยวดเนื่องจากเกี่ยวข้องกับชีวิตและสุขภาพที่เรียกว่า “ฎารูเราะฮฺ” ทั้งหมดนี้นับเป็นส่วนหนึ่งของความฉลาดรู้ด้านวิทยาศาสตร์ฮาลาล (Halal science literacy) ในอิสลามความฉลาดรู้ด้านวิทยาศาสตร์ฮาลาลจึงสมควรนำมาสอดแทรกในกระบวนการเรียนรู้ทางศาสนาอิสลาม เรื่องเช่นนี้เคยประสบความสำเร็จในอดีตของโลกอิสลามมาแล้วทั้งในยุคอาณาจักรอับบาสิยะฮฺของตะวันออกกลาง ยุคอัลควาริซเมียในเอเชียกลาง ยุคอัลอันดาลุสในแผ่นดินสเปน และอีกหลายพื้นที่ในโลกอิสลาม ความฉลาดรู้ในอดีตเหล่านี้เห็นทีต้องนำมาปัดฝุ่นนำมาผนวกในกระบวนการเรียนรู้ทางอิสลามศึกษาเพื่อให้ทันกับแก้ปัญหาในโลกปัจจุบันและอนาคต หากรอช้าเห็นทีจะไม่ทันการ #drwinaidahlan, #ดรวินัยดะห์ลัน, #Halalscienceliteracy
