ผมมีเพื่อนเป็นคนรัสเซียเล่าให้ฟังว่าเมื่อครั้งสหภาพโซเวียตล่มสลายช่วงทศวรรษ 1990 รัสเซียซึ่งเป็นรัฐที่แยกมาจากสหภาพโซเวียต ผู้คนลำบากกันมาก ทำธุรกิจไม่เป็น ทำงานไม่คล่อง เคยชินกับการให้รัฐดูแลมาตลอด อยู่กับรัฐสวัสดิการ คนรัสเซียยุคโน้นจึงเหมือนนกกระทุงหรือเพลิแกนที่มอนเตอร์เรย์ ที่ปรากฏในเรื่องนี้ ขอขอบคุณเจ้าของบทความ“ของฟรีใช่ว่าจะดี”เศรษฐีพันล้านอย่างเรย์ คร็อก (Ray Kroc) ผู้ก่อตั้งบริษัท แมคโดนัลด์ (McDonald’s) ที่โด่งดังไปทั่วโลก เคยให้สัมภาษณ์ครั้งหนึ่งผ่านรายการโทรทัศน์ ระหว่างการดำเนินรายการ พิธีกรถามถึงทัศนคติส่วนตัวของเขาต่อการได้รับของฟรีจากผู้อื่น เขาตอบอย่างไม่ต้องคิดว่า “โดยส่วนตัวแล้วผมไม่นิยมของฟรี” โดยเขาได้เล่าเรื่องราวต่อไปนี้ให้ฟังว่านานมาแล้วที่เมืองมอนเทอร์เร่ย์ รัฐแคลิฟอร์เนีย (Monterey,California) มีเหตุการณ์วิกฤตเกิดขึ้นกับมวลหมู่นกกระทุง (Pelican) ที่อาศัยอยู่ตามแถบชายฝั่งทะเลของเมืองนั้นมอนเทอร์เรย์เป็นสวรรค์ของนกกระทุงมาเป็นเวลายาวนาน แต่อยู่ดีๆมีอยู่ปีหนึ่ง จำนวนนกกระทุงลดจำนวนลงอย่างฮวบฮาบ ผู้คนหวั่นว่าคงเกิดโรคระบาดขึ้นในหมู่นกด้วยกัน แต่ก็มีคนแย้งว่าคงเป็นเพราะน้ำทะเลที่ถูกโรงงานต่างๆปล่อยน้ำเสียลงไปจนทำให้สกปรกเหม็นเน่าเกินกว่าที่นกจะอาศัยอยู่ได้ สุดท้าย ทางการต้องส่งเจ้าหน้าที่ออกไปทำการวิเคราะห์หาสาเหตุในที่สุด ความจริงก็ถูกค้นพบ ที่ผ่านๆมาชาวประมงของมอนเทอร์เรย์จะออกทะเลจับหาปลาเป็นประจำ ส่วนหนึ่งของปลาจะถูกนำไปทำเป็นปลาตากแห้ง ชาวประมงจะควักใส้ในของปลาออกมาก่อน แล้วก็มักจะโยนให้เหล่านกกระทุงที่หากินอยู่แถวนั้นกินเป็นอาหาร นานวันเข้า เหล่านกกระทุงที่นี่ก็กลายเป็นนกที่ทั้งอวบทั้งขี้เกียจ เกือบทุกตัวก็ได้อาศัยเครื่องในปลาจากชาวประมงเป็นอาหารอันโอชะทุกวี่ทุกวันอยู่มาวันหนึ่ง มีโรงงานทำอาหารเม็ดสำหรับใช้กับเบ็ดตกปลามาก่อตั้งไว้ที่นี่ แล้วรับซื้อเครื่องในปลาจากชาวประมงมาเป็นวัตถุดิบในการผลิต เมื่อเครื่องในปลากลายเป็นของมีราคา อาหารฟรีของมวลหมู่นกกระทุงก็หายไปโดยปริยายแต่เหล่านกกระทุงที่เคยแค่อ้าปากก็มีอาหารฟรีมาบริการถึงที่มาตลอด ก็ยังวนเวียนอยู่รอบเรือประมงไม่ยอมไปไหน หวังแต่ว่าจะมีอาหารโปรยมาเหมือนวันคืนเก่าๆแน่นอนที่สุด ของฟรีไม่มีอีกแล้ว เหล่านกกระทุงกลายสภาพเป็นทั้งผอมทั้งอ่อนแอ พากันหิวตายไปมากมายเพราะเหล่านกกระทุงที่มอนเทอร์เรย์ได้อาหารฟรีโดยที่ไม่ต้องออกแรงมาตลอดชีวิต จนพวกมันขาดทักษะความสามารถในการจับหาปลามาเป็นอาหารเพื่อเลี้ยงดูตัวมันเองโดยไม่รู้ตัว”นี่คือสาเหตุที่ผมไม่นิยมของฟรีในชีวิตผมโลกเรานี้ ของฟรีมีบ้างเป็นครั้งคราวอาจเป็นไปได้ แต่พึงระวังของฟรีที่มีให้อย่างสม่ำเสมอ ระวังจะเสพติดจนถอนตัวไม่ขึ้น สุดท้ายความทุกข์ร้อนจะตามมาเราเลี้ยงดูลูกหลานเราอย่างดีไร้เงื่อนไข ก็พึงระวังต้องรู้เทคนิคและวันเวลาอันเหมาะสมที่จะฝึกให้พวกเขารู้จักรับผิดชอบตัวเองเมื่อวันนั้นมาถึง อย่าได้ทำร้ายลูกแบบไม่รู้ตัวจนน่าอนาถใจเหมือนเหล่านกกระทุงแห่งเมืองมอนเทอร์เรย์เด็ดขาด”เรย์ คร็อกกล่าวทิ้งท้ายไว้ในรายการสัมภาษณ์ครั้งนั้น“ขจรศักดิ์”แปลและเรียบเรียง