ดูเรื่องอันดาลุสแล้วคิดถึงประวัติศาสตร์จีน ขอนำมาเล่าหน่อย จีนเมื่อกว่า 2,200 ปีมาแล้ว แผ่นดินแยกเป็น 7 รัฐ คือ ฉิน, เจ้า, ฮั่น, เว่ย, หยาน, ชู, ฉี รบพุ่งยืดเยื้อนานกว่า 250 ปี คร่าชีวิตผู้คนนับแสน ในห้วงเวลาที่รัฐฉินใกล้เอาชนะทุกรัฐ ปรากฏยอดมือกระบี่นาม “จิงเคอะ” ได้รับการว่าจ้างจาก 6 รัฐให้ลอบสังหารฉินอ๋อง ทว่าจิงเคอะแม้จับฉินอ๋องได้กลับไว้ชีวิตด้วยเห็นว่าฉินอ๋องคือผู้เดียวที่จะรวมชาติจีนและหยุดสงครามที่ยืดเยื้อยาวนานไว้ได้ ฉินอ๋องครั้นรอดชีวิตจึงรวมแผ่นดินจีนได้สำเร็จ ก้าวขึ้นเป็นจิ๋นซีฮ่องเต้ นี่คือเรื่องราวการเห็นประโยชน์ของส่วนใหญ่มากกว่าส่วนย่อย เป็นเพราะจิงเคอะ จีนจึงสร้างชาติได้ยิ่งใหญ่ ประโยชน์ตกแก่ทุกฝ่าย ในประวัติศาสตร์โลกอิสลาม บุคคลที่ทำเพื่อประโยชน์ของสังคมใหญ่นั้นมีอยู่ ขณะเดียวกันบุคคลที่มุ่งแต่ประโยชน์ส่วนย่อยใช่จะไม่มี ประการหลังนี้ นักประวัติศาสตร์โลกอิสลามยกตัวอย่างไว้สองเหตุการณ์ คือ ค.ศ.1402 เมื่อจักรวรรดิอุสมานียะฮฺใกล้รวบรวมรัฐในบอลข่านได้สำเร็จกลับถูกท้าทายจากติมูริดซึ่งเป็นจักรวรรดิมุสลิมเติร์กเช่นเดียวกัน จักรวรรดิอุสมานียะฮฺพลาดพลั้งพ่ายแพ้ต่อติมูริดส่งผลให้ซวนเซยาวนานถึง 50 ปี หมดโอกาสรวบรวมรัฐในบอลข่านไปอย่างน่าเสียดาย อีกเหตุการณ์หนึ่งคือ ค.ศ.1147 อัลโมราวิดสร้างความมั่นคงให้กับอาณาจักรมุสลิมในสเปนได้มากพอแล้ว อัลโมฮัดที่เป็นมุสลิมด้วยกันกลับล้มอำนาจของอัลโมราวิด ทั้งที่รู้ว่าตนเองดูแลอันดาลุสได้ไม่ดีเท่าเจ้าของเดิม ทำให้อันดาลุสสูญเสียดินแดนไปแทบไม่เหลือ อะเซดดีน เกสซูส (Azeddine Guessous) แห่ง Maghrebail SA โมรอคโค เขียนรายงานตีพิมพ์ในวารสาร A biannual peered-review J Historical Studies ของ Arab Center for Research and Policy Studies ประเทศกาตาร์ ฉบับที่ 2 ค.ศ.2015 วิจารณ์ถึงกรณีที่สองว่าใน ค.ศ.1147 เมื่ออัลโมฮัดยึดครองอันดาลุสได้สำเร็จ อัลโมฮัดใช้ยุทธศาสตร์ที่ไม่ฉลาดนัก ก่อนหน้านั้นอัลโมราวิดใช้ยุทธศาสตร์ที่มุ่งหยุดยั้งการขยายตัวของรัฐคริสเตียน “รีคองเกสตา” (Reconquista) ในไอบีเรียโดยรักษาสัมพันธ์กับรัฐอาหรับในอัฟริกาเหนือไว้ อัลโมฮัดกลับเน้นสงครามกับรัฐอาหรับในอัฟริกาเหนืออันเป็นรัฐมุสลิมด้วยกัน ทั้งอิฟริฆิยะฮฺในตูนีเซีย เกาะมายอร์กาและเกาะบริวาร (หมู่เกาะบาเลียริค) ในเมดิเตอร์เรเนียนใกล้ไอบีเรีย ซึ่งเป็นอาณาจักรอาหรับเผ่าบะนูฆอนิยะฮฺ สาเหตุมีเพียงประการเดียวคือรัฐอาหรับเหล่านั้นเป็นมุสลิมที่แตกต่างกันทางสาขานิกาย อัลโมฮัดสูญเสียทั้งเวลา งบประมาณ กำลังพลไปกับงานที่ไม่จำเป็นในอัฟริกาเหนือ ผลที่ตามมาคือความพ่ายแพ้ต่อทัพรีคองเกสตาในศึกแห่งโทโลซา (Tolosa) ก่อนตัดสินใจผิดอีกครั้งถอนตัวกลับดินแดนมัฆริบใน ค.ศ.1228 อันเป็นผลให้อันดาลุสสูญเสียคอร์โดบา, บาเลนเซีย, เมอร์เซีย, แจน, เซวิญญา และอีกหลายเมือง รวมถึงหมู่เกาะบาเลียริค ทั้งดินแดนของอัลโมฮัดในอัฟริกาเหนือเองยังถูกทัพรีคองเกสตาตามตีเสียด้วยซ้ำ นี่คือความอ่อนด้อยทั้งวิสัยทัศน์และยุทธศาสตร์ทางการทหารของอัลโมฮัดที่จัดลำดับความสำคัญของงานไม่ถูก แยกแยะไม่ออกว่าใครคือศัตรูแท้จริงของตนเอง อะเซดดีน เกสซูส เขียนสรุปไว้เช่นนั้น โดยมีประวัติศาสตร์เป็นผู้ยืนยัน #drwinaidahlan, #ดรวินัยดะห์ลัน, #มุสลิมสเปน
