ใน ค.ศ.1121 อิบนฺ ตูมัรตฺ (ibn Tumart) สร้างขบวนการอัลโมฮัดขึ้นใกล้ชุมชนทินเมล (Tinmel) หรือทินมาลในเทือกเขาแอตลาสน้อย (Anti-Atlas mountain) ทางตอนใต้ของมาร์ราเกซ เวลานั้นราชวงศ์อัลโมราวิดที่ปกครองมัฆริบส่งกองทัพใหญ่ไปดูแลอันดาลุสในไอบีเรีย เนื่องจากสถานการณ์ที่นั่นไม่ดีนัก จากสงครามที่มีกับอาณาจักรคริสเตียน อันดาลุสจึงนับเป็นอุปสรรคส่งผลให้บ้านเมืองในมัฆริบขาดความเข้มแข็ง เวลานั้นการปกครองอัลโมราวิดอยู่ในมือของสุลต่านอาลี อิบนฺ ยูซุฟ ที่แม้เข้มแข็งทว่ายังเทียบชั้นกับยูซุฟ อิบนฺ ตัชฟิน ผู้บิดาไม่ได้ ภาวะละล้าละลังเช่นนี้ เป็นผลให้ขบวนการอัลโมฮัดของอิบนฺ ตูมัรตฺ เติบโตอย่างรวดเร็ว กว่าผู้ปกครองอัลโมราวิดจะตระหนักรู้ก็ถูกกองทัพกบฏอัลโมฮัดท้าทายถึงหน้าบ้านแล้ว อัลโมราวิดหรืออัลมุรอบิตุนก่อตั้งขึ้นเกือบร้อยปีก่อนหน้านั้นโดยดาอีสอนศาสนาอิสลาม เน้นความสำคัญด้านความเชื่อที่บริสุทธิ์กระทั่งสามารถดึงศรัทธาของชนเบอร์เบอร์หลายเผ่าพันธุ์ในดินแดนมัฆริบได้ ทว่าการเปลี่ยนแปลงปรัชญาการปกครองจากฝ่ายศาสนาอิสลามที่นำโดยยะฮฺยา อิบนฺ อิบราฮิม มาสู่ยูซุฟ อิบนฺ ตัชฟิน ที่เป็นนักการทหารและนักรบ แม้เคร่งครัดศาสนาทว่าขาดความเข้าใจประเด็นความอ่อนไหวในจิตใจราษฎร การปล่อยปละบ้านเมืองให้เต็มไปด้วยสิ่งที่ขัดแย้งกับอิสลามโดยมุ่งเน้นเศรษฐกิจเป็นหลัก กลายเป็นเชื้อไฟอย่างดีให้ขบวนการอัลโมฮัดใช้เป็นเครื่องมือในการรวบรวมกำลังราษฎรต่อต้านอัลโมราวิด เมื่อผ่านพ้นการปกครองของยูซุฟ อิบนฺ ตัชฟิน ไปแล้ว การดูแลบ้านเมืองโดยทายาทยูซุฟจึงเริ่มประสบปัญหาหากติดตามศึกษาประวัติศาสตร์ของอันดาลุสในยุคสมัยอัลโมราวิด ค.ศ.1086-1147 จะเห็นความแตกต่างที่เกิดขึ้นในดินแดนอันดาลุสก่อนและหลัง ค.ศ.1121 ซึ่งเป็นห้วงเวลาก่อนและหลังอัลโมฮัดจัดตั้งกองกำลังกบฏบั่นทอนการปกครองของอัลโมราวิดในดินแดนมัฆริบอย่างชัดเจน ก่อนช่วงเวลานั้นในไอบีเรีย กองทัพคริสเตียนแม้กล้าแข็งขึ้นมาก สร้างปัญหาให้กับขุนพลฝีมือดีของอัลโมราวิด ถึงขนาดสูญเสียพื้นที่หลายครั้งทว่าส่วนใหญ่ยังสามารถช่วงชิงกลับคืนมา อีกทั้งยังรักษาพื้นที่สำคัญไว้ได้ช่วง ค.ศ.1118-1120 สุลต่านอาลี อิบนฺ ยูซุฟ เห็นสถานการณ์ในไอบีเรียออกอาการไม่ดีนัก กษัตริย์อัลฟองโซที่ 1 แห่งอารากอนนำทัพยึดไทฟาซาราโกซาได้สำเร็จ นั่นเองทำให้ใน ค.ศ.1121 สุลต่านอาลีตัดสินใจนำกองกำลังจากมัฆริบเข้าสู่ไอบีเรียด้วยพระองค์เอง แม้ทำให้สถานการณ์ในไอบีเรียดีขึ้น ทว่าได้เปิดช่องว่างขนาดใหญ่ไว้ในดินแดนมัฆริบ อัลโมฮัดเห็นโอกาสจึงเร่งจัดตั้งกองกำลังและออกปฏิบัติการ เป็นผลให้ทัพอัลโมราวิดในไอบีเรียออกอาการห่วงหน้าพะวงหลัง ทั้งรับศึกคริสเตียน ทั้งป้องกันดินแดนมัฆริบ อีกทั้งยังต้องเล่นเกมจับปูใส่กระด้งคอยควบคุมดูแลไทฟาในอันดาลุสไม่ให้แยกตัว ผลที่ตามมาคือการเพลี่ยงพล้ำมากขึ้น เมื่อถึง ค.ศ.1030 ปลายการปกครองของอาลี บ้านเมืองในอันดาลุสระส่ำระสาย ยุคหลังอาลีใน ค.ศ.1143 อัลโมราวิดที่เป็นเตี้ยอุ้มค่อมกับการดูแลมัฆริบยังต้องดูแลอันดาลุสอีกต่างหาก จึงออกอาการล้าชัดเจนกระทั่งพังภิณท์ไปในที่สุด #drwinaidahlan, #ดรวินัยดะห์ลัน, #มุสลิมสเปน
