ก่อนเดินหน้าว่ากันต่อด้วยเรื่องมุสลิมในสเปน ขอกล่าวถึงกลุ่มชนมุสลิมที่เข้าไปสร้างราชวงศ์ กองทัพและประชากรปกครองสเปนกันเสียก่อน ในบทความนี้ใช้คำว่า “อาหรับ-เบอร์เบอร์” (Arabs-Berbers) แสดงถึงชนทั้งสองกลุ่มมิใช่กลุ่มใดกลุ่มหนึ่งเพียงกลุ่มเดียว โดยอาหรับและเบอร์เบอร์เป็นกลุ่มชนคนละเชื้อสาย อาหรับเป็นชนเซเมติกที่มีรกรากมาจากดินแดนตะวันออกกลาง ขณะที่ชนเบอร์เบอร์เป็นกลุ่มชนพื้นเมืองที่มีรกรากอยู่ทางอัฟริกาตะวันตก การเขียนโดยมีคำขีดคั่นเพื่อให้เห็นว่าเป็นชนทั้งสองกลุ่ม หากเขียนเป็นอาหรับเบอร์เบอร์หรือเบอร์เบอร์อาหรับ (Berber Arabs) อาจเข้าใจว่าคือชนอาหรับเชื้อสายเบอร์เบอร์ซึ่งไม่ถูกต้องทั้งอาหรับทั้งเบอร์เบอร์หรือแม้กระทั่งชนชาติอื่น การหาเชื้อสายประชากรบริสุทธิ์ย่อมทำได้ยาก ความที่อาหรับเดินทางไปถึงอัฟริกาตะวันตก เผยแผ่ศาสนากระทั่งทำให้ชนพื้นเมืองหันมารับนับถืออิสลาม พูดภาษาอาหรับ ใช้วัฒนธรรมอาหรับในการดำรงชีวิต เมื่อชนกลุ่มนี้เดินทางข้ามทะเลเข้าไปตั้งรกรากในสเปน อารยธรรมที่สร้างขึ้น ณ ที่ใหม่จึงผสมผสานกันระหว่างเบอร์เบอร์และอาหรับที่รวมเข้ากับชนยุโรปเกิดเป็นอารยธรรมที่แตกแขนงออกไปจากชนกลุ่มเดิมโดยมีอัตลักษณ์ใหม่ ทั้งด้านสถาปัตยกรรม อารยธรรม รวมไปถึงผิวพรรณที่ผสมผสานกันไปมาระหว่างอาหรับ เบอร์เบอร์ เมดิเตอร์เรเนียน โรมัน เยอรมัน เหตุนี้ชาวสเปนจึงเรียกชนมุสลิมกลุ่มนี้ว่าโมริสคอสหรือโมริสโค (Moriscos) หรือมัวร์ (Moors) ไม่ใช่อาหรับหรือเบอร์เบอร์ช่วงเวลายาวนานถึงแปดศตวรรษเป็นผลให้กลุ่มชนมุสลิมในสเปนผสมกันจนเป็นชนชาติใหม่แตกต่างจากชนดั้งเดิมในอัฟริกาเหนือ พูดภาษาอาหรับด้วยสำเนียงจำเพาะ การแต่งกาย เสื้อผ้าหน้าผมของชนกลุ่มนี้มีลักษณะผสมผสานกันหลายชนชาติ ส่งผลให้ชนกลุ่มนี้มีอัตลักษณ์แตกต่างจากชนพื้นเมืองในอัฟริกาตะวันตกซึ่งเป็นชนเบอร์เบอร์ เป็นเพราะเหตุนี้เองเมื่อมุสลิมเหล่านี้ถูกขับออกจากสเปนปลาย ค.ศ.1492 และอีกครั้งหนึ่งคือ ค.ศ.1506 เมื่อจักรวรรดิสเปนตัดสินใจขับไล่ลูกหลานของชาวมัวร์ที่แม้เข้ารีตเป็นคริสต์ไปแล้วออกจากดินแดนสเปนทั้งหมดไม่ให้เหลือรากอีกต่อไป จึงเกิดเป็นปัญหาไม่ต่างจากชนโรฮิงยาในเมียนมาร์ยุคนี้สักเท่าไหร่ ชนชาวมัวร์ทั้งที่เป็นมุสลิมและมิใช่มุสลิมพากันอพยพหลบภัยเข้าสู่อัฟริกาเหนือไม่ได้รับการต้อนรับสู่สังคมของชนเบอร์เบอร์ในพื้นที่สักเท่าไหร่ จำต้องสร้างชุมชนอพยพอาศัยอยู่กันอย่างแออัดนอกกำแพงเมืองที่ภายหลังชุมชนเหล่านี้พัฒนาไปเป็นเมดินา (Medina) ที่หมายถึงเมืองพบได้ในหลายประเทศอัฟริกาเหนือโดยเฉพาะอย่างยิ่งในโมรอคโค คล้ายชุมชนยิปซีในยุโรป กลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวสำคัญในโมรอคโคหรืออัลจีเรียหรือตูนีเซียที่นักท่องเที่ยวนิยมไปเยือน ชุมชนเมดินาหรือชุมชนนอกกำแพงมีสภาพเป็นชุมชนแออัด รักษาวิถีชีวิตดั้งเดิมไว้ได้ดี ชาวเมืองเมดินามีลักษณะสังคมที่แตกต่างออกไปจากชนพื้นเมือง มีทั้งชนผิวขาวผมสีทองอย่างชาวยุโรป ทั้งชนผิวสองสีหรือผิวสีจางผมสีน้ำตาลจางแบบชนเบอร์เบอร์ ผสมปนเปกันเต็มไปหมด ได้เรียนรู้เรื่องมุสลิมอพยพจากสเปนพร้อมกันไปด้วย #drwinaidahlan, #ดรวินัยดะห์ลัน, #มุสลิมปกครองสเปน
