ชนชาวเติร์กกับพลังและโมเมนตัมที่ขับเคลื่อนประวัติศาสตร์โลก ตอนที่ 35

จักรวรรดิอุสมานียะฮฺสถาปนาในรัชสมัยของสุลต่านออสมันที่ 1 ใน ค.ศ.1299 ในรูปรัฐอุสมานียะฮฺ (Ottoman beylik) ประสงค์แรกคือพิชิตกรุงคอนสแตนติโนเปิลของจักรวรรดิไบแซนไทน์ตามที่ปรากฏอยู่ในความฝันของออสมันทว่ากำแพงเมืองสูงใหญ่มั่นคงเกินไป ทัพอุสมานียะฮฺจึงเบนเป้าไปที่ทวีปยุโรปในส่วนของกรีซและบอลข่าน ความสำเร็จเกิดขึ้นในรัชสมัยของสุลต่านออร์ฮัน เพียงครึ่งศตวรรษรัฐอุสมานียะฮฺขยายอำนาจขึ้นเป็นจักรวรรดิ ยืนยงไปได้นานร้อยปีจาก ค.ศ.1299 จนถึง ค.ศ.1402 เข้ารัชสมัยสุลต่านองค์ที่ 4 บาเยซิดที่ 1 จักรวรรดิอุสมานียะฮฺก็แทบล่มสลายด้วยฝีมือของจักรวรรดิของชนเติร์กอีกจักรวรรดิหนึ่งที่มาจากเอเชียกลางนั่นคือจักรวรรดิทิมูริด (Timurid empire ค.ศ.1370-1507) ตามที่ได้เกริ่นไว้แล้ว จักรวรรดิอุสมานียะฮฺกำเนิดขึ้นท่ามกลางดงเสือทั้งไบแซนไทน์และครูเสดโดยรอดพ้นเสือโคร่งตัวใหญ่คือมองโกลไปได้แม้มองโกลสามารถทำลายรัฐสุลต่านแห่งรุมในอะนาโตเลียใน ค.ศ.1243 ทว่ากลับพึงใจกับการรับบรรณาการจากรัฐสุลต่านโดยเน้นการขยายจักรวรรดิเข้าไปในพื้นที่ของเปอร์เซียและเมโสโปเตเมียกระทั่งทำลายแบกแดดและราชวงศ์อับบาสิยะฮฺลงได้ใน ค.ศ.1258 แต่อาการสะดุดของมองโกลจากการเสียชีวิตของข่านใหญ่คือมองเกข่าน (Monke khan) ใน ค.ศ.1259 และการพ่ายแพ้ต่อกองทัพเติร์ก-อาหรับมัมลุกในการรบที่อัยน์จาลุต ปาเลสไตน์ ค.ศ.1260 ตามมาด้วยศึกภายในมองโกลด้วยกันเมื่อรัฐข่านมองโกลโกลเด้นฮอร์ด (Golden Horde) ของเบอร์เกข่าน (Berke khan) ที่เข้ารับอิสลามหันมาร่วมมือกับมัมลุกทำสงครามล้างผลาญฮูเลกูข่าน (Huleku khan) ผู้ทำลายแบกแดด อาการสะดุดของมองโกลยาวนานนับสิบปีเป็นผลให้ชนเผ่าเติร์กในอะนาโตเลียได้โอกาสสร้างรัฐอิสระเล็กๆขึ้นได้สำเร็จซึ่งรวมถึงรัฐอุสมานียะฮฺอย่างที่บอกจักรวรรดิอุสมานียะฮฺเติบโตอย่างรวดเร็ว ในรัชสมัยของสุลต่านมูรอดที่ 1 ทรงเน้นการขยายจักรวรรดิเข้าไปในคาบสมุทรบอลข่าน สุลต่านองค์ต่อมาคือบาเยซิดที่ 1 ทรงสานต่อพันธกิจ ช่วงเวลาก่อนหน้านั้นใน ค.ศ.1335 รัฐข่านมองโกลอิลคาเนต (Ilkhanate) ของฮูเลกูล่มสลายลงแล้ว ขณะที่รัฐข่านมองโกลของกุบไลข่านหันความสนใจไปสู่แผ่นดินจีน อำนาจของมองโกลในเอเชียกลางเสื่อมถอยลงอย่างฮวบฮาบ เป็นโอกาสให้ชนเติร์กในเอเชียกลางอีกกลุ่มหนึ่งนำโดยติมูร (Timur) หรือทาเมอร์ (Tamer) ที่มีฉายาว่าทาเมอร์เป๋หรือทาเมอร์เลน (Tamerlane) ผู้นำเติร์ก-เปอร์เซียได้โอกาสสร้างจักรวรรดิทิมูริดขึ้นในเอเชียกลาง ค.ศ.1370 ความที่ชนเติร์กผูกพันอยู่กับมองโกล ติมูรตั้งความฝันว่าจะกอบกู้จักรวรรดิมองโกลให้กลับมายิ่งใหญ่อีกครั้ง ฝันเช่นนี้เองกลายเป็นหายนะของอุสมานียะฮฺในอะนาโตเลียและบอลข่าน ติมูร์นำทัพเติร์กกำราบรัฐเติร์กและมองโกลในเอเชียกลางได้จนหมด จึงขนกองทัพเข้าสู่อะนาโตเลียท้าทายอำนาจของอุสมานียะฮฺซึ่งเวลานั้นกำลังทำศึกอยู่ในบอลข่านอันกลายเป็นที่มาของศึกระหว่างติมูร์กับอุสมานียะฮฺตามมาด้วยการพ่ายแพ้อย่างหมดรูปของบาเยซิดที่ 1 ในสมรภูมิอังการา (Battle of Ankara) ในค.ศ.1402 จักรวรรดิอุสมานียะฮฺถึงขนาดซวนเซเจียนล้มไปนานกว่าครึ่งศตวรรษ พลิกผันไปได้อย่างไม่น่าเชื่อ #drwinaidahlan, #ดรวินัยดะห์ลัน

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *