สมองมนุษย์สร้างสารเคมีที่เป็นฮอร์โมนสำคัญขึ้นมาตัวหนึ่งมีชื่อว่า “อ็อกซิโตซิน” (Oxytocin) ทำหน้าที่เกี่ยวกับความรักและผูกพันระหว่างพ่อแม่และลูก สามีภรรยา ญาติพี่น้อง เพื่อนฝูง ผู้คนร่วมสังคมเดียวกัน ฯลฯ เดิมทีนักวิทยาศาสตร์เข้าใจว่าหากทำให้ฮอร์โมนตัวนี้หลั่งออกมามาก จะช่วยให้คนในสังคมเกิดความรักความผูกพันต่อกันมากขึ้น เอาเข้าจริงมันไม่ใช่อย่างนั้น
อ็อกซิโตซินเป็นฮอร์โมนกลุ่มเปปไทด์ที่ทำงานเกี่ยวข้องกับระบบประสาท สร้างจากต่อมไฮโปธาลามัสในสมอง นำไปสะสมในต่อมพิทุยทารีส่วนหลังและหลั่งออกมาเพื่อสร้างอารมณ์รักและผูกพันรวมถึงอารมณ์อื่นที่คล้ายคลึงกัน ในภาษาอังกฤษใช้คำว่า Cuddle hormone หรือฮอร์โมนแห่งการกอดรัดหรือคลอเคลีย จะเรียกว่าเล้าโลมก็ได้ ฮอร์โมนกลุ่มนี้ส่งผลให้มีแนวโน้มของอารมณ์ไปในทางที่ชอบ ยอมรับ อยากอยู่ใกล้ชิด ทว่าที่น่าห่วงคือมันทำหน้าที่สร้างอารมณ์หวงแหน หึงหวง แม้กระทั่งเกลียดกลัวพร้อมกันไปด้วย
เมื่อ ค.ศ.2012 ดร.คาร์สเทน เดอดริว (Carsten KW De Dreu) แห่งภาควิชาจิตวิทยา มหาวิทยาลัยอัมสเตอร์ดัม ประเทศเนเธอร์แลนด์ตีพิมพ์ผลงานวิจัยลงในวารสาร Hormonal Behaviour ว่าด้วยการทำงานของฮอร์โมนอ็อกซิโตซินเปรียบเทียบความสัมพันธ์ระหว่างคนกลุ่มเดียวกันกับคนต่างกลุ่ม เนื้อหาน่าสนใจมาจนทุกวันนี้ การทำงานของอ็อกซิโตซินในสมองช่วยสร้างการรับรู้โดยแยกแยะคนออกเป็นกลุ่มต่าง ๆ ว่าเป็นพวกเดียวกันหรือต่างพวก นอกจากนี้มันยังเข้าไปเกี่ยวข้องกับฮอร์โมนตัวอื่นในการสร้างอารมณ์อื่นอย่างเช่นการกระตุ้นหรือชะลอการทำงานของฮอร์โมนอะมิกดาลาในส่วนที่เกี่ยวข้องกับความไว้เนื้อเชื่อใจรวมถึงฮอร์โมนที่เกี่ยวข้องกับอารมณ์ตัวอื่น ๆ
สิ่งที่ทีมงานวิจัยทีมนี้พบคืออ็อกซิเตชินเมื่อทำงานเกี่ยวข้องกับความสัมพันธ์ในกลุ่มเดียวกัน มันจะสร้างความใกล้ชิด ความไว้เนื้อเชื่อใจ การยอมรับรวมไปถึงความรักผูกพัน ในขณะที่ความสัมพันธ์กับคนกลุ่มอื่นกลับเป็นไปในทิศทางตรงข้าม ยิ่งหากมีความรู้สึกว่าคนกลุ่มที่ว่านั้นเป็นศัตรู หรือคู่แข่ง หรือรู้สึกว่าไม่ปลอดภัยจากคนเหล่านั้น ฮอร์โมนอ็อกซิเตชินจะสร้างความรู้สึกเป็นปรปักษ์ ไม่ไว้วางใจ การรังเกียจเดียดฉันท์ ไปจนถึงเกลียดกลัวในทันที ความรู้สึกเชิงลบเช่นนี้หากมีมากอาจถึงระดับเหยียดหยามหรือทำร้ายเอาเลยก็ได้
ฮอร์โมนตัวนี้จึงอาจเป็นคำตอบในเชิงจิตวิทยาว่าเหตุใดสังคมออนไลน์ยุคใหม่จึงปั่นให้เกิดอารมณ์รักหรือเกลียดกันได้ง่าย ๆ สิ่งที่นักจิตวิทยาสังคมให้ความสนใจเวลานี้คือจะบริหารจัดการฮอร์โมนตัวนี้อย่างไร จะเปลี่ยนความเกลียดกลัวคนบางกลุ่มที่แตกต่างจากตนเองให้เป็นความรักผูกพันจะได้ไหม สังคมจึงควรใส่ใจเรียนรู้ความอ่อนไหวในประเด็นเหล่านี้ให้มากขึ้น ใช้ประโยชน์จากสังคมออนไลน์สร้างอารมณ์ให้คนในสังคมเกิดความรู้สึกเป็นพวกเดียวกัน จะต่างศาสนาหรือความเชื่อย่อมไม่ใช่ประเด็น อย่าปั่นให้เกิดความเกลียดเพราะอาจถึงขนาดทำสังคมล่มสลายเอาได้ ต้องรู้จักใช้ประโยชน์จากฮอร์โมนตัวเดียวตัวนี้ “อ็อกซิโตซิน”
#ดรวินัยดะห์ลัน, #drwinaidahlan, #อารมณ์รักเกลียด, #อ็อกซิโตซิน
