ลำไส้แปรปรวนเป็นอาการหรือภาวะที่ทางการแพทย์เรียกว่า IBS (Irritable Bowel Syndrome) อาการนี้ไม่ใช่โรคที่เกิดจากเชื้อโรค ทว่าเป็นผลมาจากพันธุกรรม พบบ่อยในระบบทางเดินอาหาร โดยเกิดปัญหาต่าง ๆ เช่น ปวดท้อง ท้องอืด ท้องเสีย ท้องผูก เกิดบ่อยเป็น ๆ หาย ๆ กลายเป็นคนที่มีระบบทางเดินอาหารผิดปกติ อาการลำไส้แปรปรวนที่ว่านี้พบบ่อยในชาวตะวันตก แต่ก่อนไม่พบในบ้านเรามากนัก ทว่าพักหลังพบมากขึ้นในคนไทยอาจเป็นผลมาจากมีการถ่ายทอดผ่านพันธุกรรมจากครอบครัวที่มีเชื้อสายตะวันตกปนเข้ามาในลักษณะลูกครึ่งไทยตะวันตกบ้าง ลูกเสี้ยวที่มีเชื้อสายห่าง ๆ บ้างจากการแต่งงานข้ามเผ่าพันธุ์ที่มีมากขึ้นในระยะหลัง
ลำไส้แปรปรวนที่ว่านี้เป็นผลมาจากลำไส้บีบตัวหรือเคลื่อนตัวผิดปกติจากการหลั่งสารหรือฮอร์โมนที่ไม่ปกตินัก อาจเป็นผลจากระบบประสาทที่ผนังลำไส้ไวต่อสิ่งเร้ามากเกินไป หรือเกิดสิ่งเร้ามากเกินปกติ หรือเกิดความผิดปกติในระบบการควบคุมการทำงานของผนังลำไส้โดยเป็นระบบเชื่อมโยงระหว่างกล้ามเนื้อลำไส้กับสมอง (Brain-Gut Axis) มีความผิดปกติ จะเป็นผลจากอะไรก็ตามแต่หากเป็นกรณีพันธุกรรมการแก้ไขคงไกลเกินความสามารถสำหรับคนทั่วไปเวลานี้ คำถามง่าย ๆ มีว่าจะใช้โภชนาการช่วยบรรเทาอาการบ้างจะได้ไหม
งานวิจัยจากมหาวิทยาลัย Lund ประเทศสวีเดนนำโดย ศ.พญ.โบดิน รอธ (Bodil Roth) ตีพิมพ์ในวารสาร Nutrients เดือนกันยายน ค.ศ.2024 โดยเธอให้ผู้ป่วย IBS บริโภคน้ำตาลและแป้งน้อยลง ผลของการศึกษาพบว่าอาหารที่มีน้ำตาลต่ำหรือคาร์โบไฮเดรตย่อยง่ายน้อยเหล่านี้ช่วยชะลอปัญหาที่มาจากพันธุกรรมของผู้ป่วยได้ หมายความว่าการย่อยอาหารที่มีแป้งและน้ำตาลปริมาณมากเป็นปัจจัยเร่งให้เกิดอาการลำไส้แปรปรวน การลดแป้งและน้ำตาลจากอาหารจะช่วยให้ลำไส้เยียวยาสภาพของตนเองได้ดีขึ้น คำอธิบายเป็นอย่างนั้น
ทีมวิจัยให้ผู้ป่วย IBS จำนวน 105 คนกินอาหารที่มีน้ำตาลและแป้งย่อยง่ายในปริมาณจำกัดนานสี่สัปดาห์ อาหารที่ว่านี้เรียกว่า “อาหารลดซูโครส” (น้ำตาลทรายและไซรัปฟรุคโตส) หรือ SSRD (sucrose-reduced diet) ทั้งยังงดขนมหวาน งดอาหารประเภทแป้งขัดสีสูง ผลปรากฏว่าอาการลำไส้แปรปรวนลดลงอย่างเห็นได้ชัด ทางทีมวิจัยแนะนำด้วยว่าระหว่างการใช้อาหารลดซูโครสควรงดอาหารที่มีกลูเตนและนมที่มีแลคโตสลงด้วย เนื่องจากทั้งกลูเตนและแลคโตสอาจก่ออาการแพ้ให้กับผู้ป่วยบางคนเพิ่มเติมได้อีก ทีมวิจัยแนะนำด้วยว่าคนทั่วไปควรบริโภคอาหารประเภท SSRD หรืออาหารที่ลดน้ำตาลลงเพื่อประโยชน์ต่อสุขภาพ ทั้งนี้เนื่องจากน้ำตาลที่มาจากน้ำตาลทรายและไซรัปฟรุคโตสคือปัญหาที่ก่อโรคหลายโรค ทีมวิจัยสรุปออกมาอย่างนั้น
#ดรวินัยดะห์ลัน, #drwinaidahlan, #ibs, #อาหารน้ำตาลต่ำ, #ลำไส้แปรปรวน
