ยุคสมัยที่มุสลิมปกครองไอบีเรียคือสเปนและปอร์ตุเกสยาวนาน 780 ปีนั้น สามารถแบ่งการปกครองออกเป็น 5 ยุค ยุคแรกระหว่าง ค.ศ.711-756 เรียกกันว่ายุคมณฑลหรือเอมิเรตภายใต้ดามัสกัส (The Dependent Emirate) รัฐมุสลิมที่จัดตั้งขึ้นในไอบีเรียขึ้นตรงต่อราชวงศ์อุมัยยะฮฺในดามัสกัส ยุคที่สองระหว่าง ค.ศ.756-929 เรียกว่ายุครัฐอิสระ (The Independent Emirate) เป็นยุคของอุมัยยะฮฺในไอบีเรียหรือสเปนที่เข้ามาสืบต่อราชวงศ์ที่ถูกถอนรากถอนโคนในดามัสกัส โดยไม่ยอมขึ้นกับราชวงศ์อับบาสิยะฮฺในแบกแดด ยุคที่สามระหว่าง ค.ศ.929-1031 ยุคคอลีฟะฮฺ (The Caliphate) ราชวงศ์อุมัยยะฮฺในคอโดบา (Cordoba) ตั้งตนเป็นคอลีฟะฮฺท้าทายอำนาจคอลีฟะฮฺในแบกแดด และในไคโร ยุคที่สี่ระหว่าง ค.ศ.1031-1130 ยุคราชวงศ์อัลโมราวิด (The Almoravid Era) ชนเบอร์เบอร์ตั้งราชวงศ์สร้างรัฐมุสลิมอิสระขึ้นในไอบีเรียแยกออกจากอาหรับ ยุคที่ห้าระหว่าง ค.ศ.1130-1492 ยุคเสื่อมถอย เป็นยุคที่รัฐมุสลิมในไอบีเรียถูกรุกไล่จากรัฐคริสเตียนที่อยู่รายรอบกระทั่งถูกขับออกจากสเปนจนหมดสิ้นในท้ายที่สุดคำถามที่ท้าทายนักประวัติศาสตร์คือในเมื่อมุสลิมปกครองสเปนหรือไอบีเรียอยู่นานเกือบ 8 ศตวรรษเหตุใดจึงไม่สามารถเปลี่ยนชนยุโรปส่วนใหญ่ในพื้นที่นั้นให้เป็นมุสลิมได้ อันเป็นผลให้สังคมมุสลิมในสเปนเวลานั้นเกือบทั้งหมดเป็นมุสลิมอาหรับและเบอร์เบอร์อาศัยอยู่ในทวีปยุโรปที่ประชากรส่วนใหญ่เป็นคริสต์คาธอลิกหรือศาสนาอื่นที่มิใช่มุสลิม จึงเปรียบมุสลิมเป็นประดุจน้ำที่แวดล้อมด้วยน้ำมันที่เป็นปฏิปักษ์ต่อกันไม่มีวันผสมกลมกลืนเข้ากันได้ บรรยากาศเช่นนี้แตกต่างจากมุสลิมในพื้นที่อื่น เช่น ในเอเชียกลางซึ่งอิสลามเผยแผ่เข้าไปโดยชนอาหรับและเปอร์เซีย มุสลิมในไนจีเรียและอัฟริกาหรือในอินโดนีเซียซึ่งอิสลามเผยแผ่เข้าไปโดยพ่อค้าและนักสอนศาสนา โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับชนยุโรปในบอลข่าน ที่เมื่อชนเติร์กนำอิสลามเข้าไปเผยแผ่ ประชากรจำนวนมากเปลี่ยนจากคริสต์ออร์โธดอกเป็นมุสลิมแล้วส่วนใหญ่ไม่เปลี่ยนกลับไปนับถือศาสนาเดิมอีก ยังคงรักษาความเป็นมุสลิมไว้นานนับร้อยปีหลังจากนั้น มุสลิมในคาบสมุทรบอลข่านวันนี้ยังคงมีอยู่กว่า 7.5 ล้านคนโดยเป็นประชากรส่วนใหญ่ในประเทศอัลบาเนีย (มุสลิม 2.8 ล้านคน) บอสเนีย-เฮอร์เซโกวีนา (1.6 ล้านคน) โคโซโว (1.7 ล้านคน) หรือเป็นประชากรส่วนน้อยในมาเซโดเนียเหนือ (0.58 ล้านคน) มอนเตรเนโกร (0.12 ล้านคน) บัลกาเรีย (0.6 ล้านคน) โครเอเชีย (0.06 ล้านคน) กล่าวกันว่าหากไม่มีปัญหาเกิดขึ้นในอดีตมุสลิมในบอลข่านควรมีมากกว่า 30 ล้านคนในวันนี้ทว่าหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 ระหว่างการปกครองยาวนานของคอมมิวนิสต์ในคาบสมุทรบอลข่านหรือแม้กระทั่งสถานการณ์ก่อนหน้านั้น มุสลิมจำนวนไม่น้อยถูกบังคับให้เปลี่ยนศาสนา อีกส่วนหนึ่งถูกกวาดล้างทางศาสนาและชนชาติ อีกทั้งยังมีอีกนับสิบล้านคนอพยพหนีภัยไปยังประเทศตุรกี เป็นผลให้มุสลิมในบอลข่านเหลืออยู่เท่าที่ปรากฏ แต่ไม่ได้หายไปจนหมดเช่นที่เกิดขึ้นในสเปน คำถามคือเหตุใดในสเปนจึงเกิดปัญหาเช่นนั้น
