อาหรับ-เบอร์เบอร์ มุสลิมผู้สร้างอารยธรรมอิสลามในสเปน ตอนที่ 11

อิสลามแผ่ขยายจากดินแดนตะวันออกกลางเข้าสู่อัฟริกาเหนือและอัฟริกาตะวันตกที่เรียกว่ามัฆริบช่วงศตวรรษที่ 7-8 โดยเริ่มต้นจากอิยิปต์ ก่อนการมาของอิสลามตอนต้นศตวรรษที่ 7 อิยิปต์ที่แม้มีอารยธรรมสูงส่งมานานนับพันปีตกอยู่ภายใต้การปกครองของจักรวรรดิโรมันต่อเนื่องไปจนถึงไบแซนไทน์ บางช่วงบางตอนโดยเฉพาะอย่างยิ่งระหว่างการกำเนิดของอิสลามในอาระเบีย อิยิปต์ตกอยู่ภายใต้การปกครองของจักรวรรดิซัสซานิดหรือเปอร์เซียในช่วงเวลาสั้นๆระหว่าง ค.ศ.619-629 ก่อนเสียพื้นที่กลับคืนไปให้ไบแซนไทน์และเป็นไบแซนไทน์นี่เองที่ขับเคี่ยวกับกองทัพมุสลิมอาหรับนับแต่ยุคสมัยของท่านนบีมุฮัมมัด (ซ.ล.) เป็นต้นมาในยุคสมัยของคอลีฟะฮฺอบูบักร (ร.ฎ.) กองทัพอาหรับโดยการนำของอัมรฺ อิบนฺ อัลอาส (Amr ibn Al-As ) ซึ่งมีขุนศึกคนสำคัญคือคอลิด อิบนฺ อัลวาลิด (Colid ibn Al-Walid) ทำศึกได้ชัยต่อจักรวรรดิไบแซนไทน์ที่อัจนาเดน (Ajnadayne) ใน ค.ศ.634 และยารมูก (Yarmouk) ค.ศ.636 ในดินแดนจอร์แดนใกล้ซีเรียปัจจุบัน หลังจากนั้นใน ค.ศ.639-647 อัลอาสนำทัพรุกเข้าไปในอิยิปต์และรุกต่อไปจนถึงทริโปลีในลิเบียซึ่งเป็นดินแดนของชนเบอร์เบอร์ที่ก่อนหน้านั้นปกครองโดยอาณาจักรแวนดัลก่อนเสียพื้นที่คืนให้กับไบแซนไทน์ ชัยชนะของกองทัพอาหรับต่อไบแซนไทน์ นำให้ชนเบอร์เบอร์จำนวนมากเข้ารับอิสลาม ชนกลุ่มนี้ซึ่งเป็นประชากรส่วนใหญ่ในพื้นที่อัฟริกาตะวันตกคุ้นเคยกับชนอาหรับจากอาระเบียมาตั้งแต่อดีตผ่านการค้าคาราวานซึ่งเกิดขึ้นมานานก่อนอิสลาม อันเป็นเหตุผลหนึ่งที่ทำให้ชนเบอร์เบอร์เข้ารับอิสลามโดยไม่ขัดขืน การรับอิสลามของชนเบอร์เบอร์มิได้หมายความว่าพึงพอใจต่อการปกครองของอาหรับ แนวทางการทำให้เป็นอาหรับ (Arabization) ที่ดำเนินการโดยจักรวรรดิอุมัยยะฮฺหลังยุคคอลีฟะฮฺรอซิดุน ชนเบอร์เบอร์ส่วนใหญ่ไม่ยอมรับนัก สถานการณ์เริ่มดีขึ้นก็เมื่อถึงรัชสมัยของราชวงศ์อับบาสิยะฮฺแล้ว พ้นยุคสมัยผู้ปกครองอิยิปต์คืออัมรฺ อิบนฺ อัลอาส เกิดความขัดแย้งรุนแรงในยุคคอลีฟะฮฺรอซิดุนนับแต่คอลีฟะฮฺอุมัรไปจนถึงคอลีฟะฮฺอาลีส่งผลให้การแผ่ขยายพื้นที่ไปยังอัฟริกาตะวันตกชะลอตัวลง จนกระทั่งถึงรัชสมัยของจักรวรรดิอุมัยยะฮฺ (ค.ศ.661-750) การแผ่ขยายพื้นที่เริ่มต้นอีกครั้งจนสามารถปกครองพื้นที่อัฟริกาเหนือและตะวันตกได้หมด เพื่อให้การปกครองอัฟริกาเหนือจากแผ่นดินลิเบียทางด้านเหนือถัดจากอิยิปต์ไปจนถึงตูนีเซียและเขตตะวันออกของโมรอคโคปัจจุบันเป็นไปโดยเรียบร้อย ใน ค.ศ.703 อุมัยยะฮฺจัดตั้งเขตการปกครอง “อิฟริฆียะฮฺ” (إفريقية Ifriqiya) ขึ้นบนดินแดนเดิมของไบแซนไทน์ ประชากรในพื้นราบด้านล่างปกครองโดยอาหรับ ขณะที่ประชากรบนภูเขาซึ่งเป็นชนเบอร์เบอร์หลายกลุ่มยังกระด้างกระเดื่องต่อชนอาหรับกระทั่งเกิดการกระทบกระทั่งกันเป็นครั้งคราว ศูนย์กลางการปกครองแผ่นดินมัฆริบหรืออัฟริกาตะวันตกอยู่ที่เมือง “ฆอยรูน” (القيروان Kairouan) ในตูนีเซียไม่ไกลจากคาร์เธจนัก เมืองนี้ตั้งขึ้นใน ค.ศ.670 ยุคสมัยของอุมัยยะฮฺ ซึ่งจากฆอยรูนนี่เองที่เป็นฐานบัญชาการนำกองทัพอาหรับ-เบอร์เบอร์เข้ายึดครองสเปนที่เกิดขึ้นในเวลาต่อมา

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *