สมองวายหลายคนอาจไม่รู้จัก เป็นการเรียกโรคหลอดเลือดสมองอุดตันเฉียบพลันหรือโรคหลอดเลือดสมองแตกเรียกว่าสมองวายเพื่อให้สอดคล้องกับหัวใจวายเพราะเป็นปัญหาจากหลอดเลือดแดงแบบเดียวกัน ภาษาทางการแพทย์ในบ้านเราเรียกว่าโรคลมปัจจุบัน ขณะที่ในภาษาอังกฤษเรียกว่า “สโตรก” (Stroke) โรคนี้บ่อยครั้งแสดงอาการหนักหนาสาหัสถึงขนาดทำให้เสียชีวิตได้ หากไม่เสียชีวิตก็อาจเป็นอัมพฤกอัมพาต ร่างกายพิการจุดใดจุดหนึ่งหรือครึ่งซีกหรืออาจจะหลายซีก น่ากลัวอย่างนั้นมีหลายปัจจัยที่สร้างความเสี่ยงให้เกิดสมองวาย คอเลสเตอรอลสูงในเลือดนั่นก็ปัจจัยหนึ่ง โดยมีปัญหาไขมันสูงในเลือดอย่างคอเลสเตอรอลสูง แอลดีแอลสูง ไตรกลีเซอไรด์สูง เอชดีแอลต่ำ เป็นองค์ประกอบหลัก อีกปัจจัยสำคัญคือความดันโลหิตสูง จำเป็นต้องหาทางป้องกันให้ได้ มีรายงานวิจัยพบว่าคนที่มีความดันโลหิตสูงมีความเสี่ยงต่อสมองวายมากกว่าคนที่มีความดันโลหิตปกติถึง 60% จึงต้องระวังเรื่องความดันโลหิตสูงให้มากนอกจากความดันโลหิตสูง ปัจจัยเสี่ยงอื่นอย่างเช่น น้ำหนักตัวควรระวังอย่าให้เกินมาตรฐาน อาหารเค็มจำเป็นต้องระวัง การบริโภคไขมันโดยเฉพาะอย่างยิ่งไขมันจากสัตว์พยายามหลีกเลี่ยง แนะนำให้บริโภคผักผลไม้มากขึ้น โดยเลือกผักผลไม้ที่สะอาด พฤติกรรมอื่นๆต้องคอยดูแลให้ดี เป็นต้นว่า การสูบบุหรี่หากเลิกได้นานกว่าหนึ่งปีจะลดความเสี่ยงเรื่องสมองวายได้ถึง 40% ข้อมูลนี้เป็นรายงานวิจัยโดย ดร.แมรี คุชแมน (Mary Cushman) แห่งมหาวิทยาลัย Vermont ตีพิมพ์ในวารสาร Stroke เดือนมิถุนายน ค.ศ.2013 อีกพฤติกรรมหนึ่งที่ทำให้เสี่ยงต่อปัญหาสมองวายคือขาดการออกกำลังกาย สมควรทำอย่างสม่ำเสมอ ออกกำลังกายสัปดาห์ละ 3-4 ครั้งๆละไม่ต่ำกว่า 20 นาที เป็นการออกกำลังกายแบบแอโรบิก การดูแลสุขภาพตนเองทั้งด้านอาหารโภชนาการ การออกกำลังกาย รวมทั้งพฤติกรรม ทั้งคอยควบคุมความเครียด หากทำได้ย่อมไม่มีอะไรน่าห่วงแม้จะมีญาติใกล้ชิดเกิดปัญหาสมองวายก็ใช่ว่าตนเองจะมีปัญหาตามญาติพี่น้อง หากดูแลตนเองให้ดีย่อมป้องกันตนเองให้ปลอดจากสมองวายได้
