พระยิวเรียกว่า “โกเฮน” (Cohen) ทำหน้าที่ในทางศาสนา ดูแลโบสถ์หรือซินนากอก (Synagogue) ทำกิจกรรมเชิงศาสนาทั้งพิธีกรรม การแต่งงาน ปลงศพ ตัดสินประเด็นทางศาสนา ฯลฯ โกเฮนแม้เป็นพระแต่มีภรรยาได้ อาจมีหลายคน โดยไม่มีข้อห้ามไว้ แต่มีเงื่อนไขในการเลือกสตรีที่จะมาเป็นภรรยาเพื่อรักษาความบริสุทธิ์ของสายครอบครัวโกเฮนไว้ ในกรณีการแต่งงานนี้ ยิวออร์โธดอกบางสาขาถือความบริสุทธิ์ของโกเฮนจึงห้ามแต่งงาน โดยกำหนดให้เฉพาะโกเฮนบางคนเท่านั้นที่แต่งงานผลิตลูกเพื่อให้เติบโตมาเป็นโกเฮนรุ่นใหม่ได้
การเลือกโกเฮนรุ่นใหม่ค่อนข้างเข้มงวดถึงขนาดต้องตรวจสอบสายเลือด คนใหม่หากประสงค์จะเข้ามาทำหน้าที่โกเฮนจะต้องสืบเสาะสาแหรกได้ว่ามาจากรากเหง้าเดียวกัน กระทั่งกล่าวอ้างกันว่าโกเฮนทุกคนสืบเชื้อสายมาจาก “แอร์อูน” (Airon) ซึ่งเป็นผู้นำศาสนายิวคล้ายสังฆราชในยุคโบราณ โดยเป็นผู้สืบเชื้อสายต่อเนื่องกันมาตั้งแต่ยุคศาสดาของยิวคือโมเสส เป็นเพราะลือกันอย่างนี้ จึงเคยมีทีมวิจัยจากแคนาดาบางกลุ่มตั้งข้อสงสัย ไม่เชื่อว่าพระยิวส่วนใหญ่จะสืบเชื้อสายมาจากพระโบราณตามที่กล่าวอ้าง เมื่อสงสัยก็ต้องพิสูจน์โดยทำการตรวจสอบทางพันธุกรรมโกเฮนที่มีอยู่ในที่ต่าง ๆ ปรากฏว่าเรื่องที่ว่านั้นไม่ใช่ไม่มีมูลเพราะโกเฮนเกือบทั้งหมดมีเชื้อสายมาจากแอร์อูนในอดีตจริงเสียด้วย
โกเฮนเป็นพระจึงแต่งกายเป็นพระ ขณะที่มียิวอีกกลุ่มหนึ่งที่ชวนให้เข้าใจว่าเป็นพระ นั่นคือ “รับไบ” (Rabbi) คนกลุ่มนี้เป็นครูสอนศาสนาหรือนักเทศน์ อย่างที่มุสลิมเรียกว่าอุสตาซนั่นแหละ รับไบไม่ได้ถือศีลแบบโกเฮน มีเพียงการแต่งกายเท่านั้นที่รับไบมักนิยมแต่งกายเป็นพระ โดยส่วนใหญ่ในนิกายออร์โธดอกนิยมแต่งดำ เสื้อขาว ใส่หมวกปีกกว้างที่เรียกว่าบอร์ซาลิโน (Borsalino) มีบ้างที่สวมหมวกเฟอร์ครอบศีรษะเรียกว่าชไตรเมล (Shtreimel) ไว้หนวดเครากันครึ้ม จำนวนไม่น้อยขมวดจอนเป็นเกลียว ชาวยิวทั่วไปที่ไม่ใช่พระ ทั้งไม่ใช่รับไบ ส่วนใหญ่นิยมสวมหมวกเล็กเรียกว่ากิปปะ (Kippah) แปะไว้หลังศีรษะ บางคนสวมผ้าคลุมไหล่ ขณะที่คนยิวที่ไม่ใช่นิกายออร์โธดอกแม้เป็นรับไบมักแต่งตัวกันตามสะดวกแล้วแต่โอกาส ไม่เคร่งครัดสักเท่าไหร่
ยังมีคนยิวจำนวนหนึ่งเรียกว่าฮาเรดี หรือฮาเรดิม (Haredim) ยิวกลุ่มนี้เรียกกันว่ายิวเคร่งศาสนา (Religious Jews) หรืออุลตร้าออร์โธดอก (Ultraorthodox) ไม่ได้เป็นโกเฮนหรือรับไบ ทว่าแต่งกายไม่ต่างจากรับไบ ถือศีลแบบโกเฮน ชอบเข้าไปในซินนากอก ยิวกลุ่มนี้เฉพาะในอิสรา-อลมีมากถึง 10% ของประชากร ยิวกลุ่มอื่นหรือรัฐเองมองยิวกลุ่มนี้เป็นปัญหา ไม่ช่วยสนับสนุนเศรษฐกิจ นิยมเรียนศาสนา ไม่นิยมเป็นทหาร มีเรื่องต้องให้ประท้วงทางการอยู่บ่อย กล่าวกันว่ายิวที่หนีทหาร ออกไปก่อปัญหานอกประเทศ ส่วนหนึ่งคือยิวกลุ่มนี้ เมื่อไปผสมกับกลุ่มรีฟอร์มที่อพยพออกไปนอกประเทศ บางครั้งก็ร่วมกันก่อปัญหาในสังคมอื่นให้ต้องเวียนหัวกันไม่น้อย
#ยิวอุลตร้าออร์โธดอก, #ดรวินัยดะห์ลัน, #drwinaidahlan, #คนยิว
