เมื่อทัพอาหรับและอะมาซิกฮฺก้าวข้ามยิบรอลตาเข้าสู่ไอบีเรียของยุโรปใน ค.ศ.711 ครั้งนั้นมุสลิมเห็นว่าตนคือผู้ปลดปล่อยไอบีเรียจากทรราชวิสิกอธ ขณะที่ชนยุโรปมองว่ามุสลิมคือผู้รุกรานนำไปสู่สงครามรีคองกิสตาอันยาวนานเกือบแปดศตวรรษ ในระหว่างการศึก มุสลิมสรรค์สร้างอารยธรรมความรุ่งเรืองไว้มากมาย โดยในสุนทรพจน์ของเจ้าฟ้าชายชาร์ลส์ เจ้าชายแห่งเวลส์ ค.ศ.1993 ทรงอ้างว่าศาสนาอิสลามให้ความสำคัญกับการศึกษาอย่างมาก “หมึกของนักวิชาการศักดิ์สิทธิ์กว่าเลือดของผู้พลีชีพ” นี่คือกรอบการสอนในอิสลามคอร์โดบาภายใต้อาณาจักรอัล-อันดาลุสในศตวรรษที่ 10 กลายเป็นเมืองที่มีอารยธรรมสูงที่สุดในยุโรป หนังสือในห้องสมุดของคอร์โดบามีมากถึง 400,000 เล่มมากกว่าห้องสมุดทั้งหมดในยุโรปรวมกัน โลกอิสลามในไอบีเรียได้เปลี่ยนแปลงยุโรปสู่ความทันสมัยทั้งด้านการทูต, การค้าเสรี, การวิจัยทางวิชาการ, มานุษยวิทยา, มารยาททางสังคม, แฟชั่น, การแพทย์, โรงพยาบาล ล้วนพัฒนามาจากคอร์โดบาก่อนกระจายไปทั่วยุโรปเจ้าฟ้าชายชาร์ลส์ทรงกล่าวถึงศาสนาอิสลามยุคกลางว่าเป็นศาสนาแห่งความอดทนทำให้ชาวยิวและคริสเตียนมีสิทธิในการปฏิบัติตามความเชื่อที่สืบทอดกันมา อิสลามปฏิเสธที่จะแยกมนุษย์กับธรรมชาติ, ศาสนาและวิทยาศาสตร์ ในขณะที่คริสต์ชนเวลานั้นยังคงควบรวมวิถีชีวิตเข้ากับแนวทางสวรรค์ การประพฤติปฏิบัติในทางสังคมมากมายเป็นสิ่งที่อิสลามทิ้งไว้ทั้งในไอบีเรียและบอลข่าน กระทั่งในภายหลังเกิดความเข้าใจว่านั่นคือรสนิยมแห่งความเป็นตะวันตก อารยธรรมอิสลามเหล่านั้นเองมีส่วนอย่างสำคัญที่ช่วยขัดเกลาให้เกิดการสร้างยุโรปที่ทันสมัยกระทั่งกลายเป็นส่วนหนึ่งของมรดกทางวัฒนธรรมของยุโรป เจ้าฟ้าชายชาร์ลส์ทรงระบุเช่นนั้นความรู้ความเข้าใจในเรื่องราวของโลกอิสลามที่พัฒนาขึ้นภายใต้อาณาจักรอัล-อันดาลุสในไอบีเรียเป็นที่รับรู้น้อยมาก มีบทความน่าสนใจของ Robert Fisk นักเขียนชาวไอริช-อังกฤษเจ้าของรางวัลมากมายเขียนไว้ในนิตยสาร Independent เดือนกุมภาพันธ์ 2018 ว่าน่าสังเกตในขณะเกิดเหตุการณ์ต่อต้านอิสลามขึ้นในหลายประเทศฟากยุโรปตะวันตก กลับไม่พบบรรยากาศเช่นนี้เลยในปอร์ตุเกส หนึ่งในเหตุผลคือสิ่งแวดล้อมในวัฒนธรรมปอร์ตุเกสคือมรดกความสวยงามที่อิสลามทิ้งไว้ให้ในไอบีเรียยุคกลาง เหล่านั้นเป็นผลให้โรคความเกลียดกลัวอิสลามบ่มเพาะขึ้นในปอร์ตุเกส ประเทศอันเก่าแก่แห่งนี้ไม่ได้ผมเขียนบทความประวัติศาสตร์ขนาดยาวว่าด้วยเรื่องราวของชนอาหรับ-อะมาซิกฮฺ แห่งไอบีเรียไว้ เริ่มตั้งแต่เดือนธันวาคม 2020 จนกระทั่งถึงมิถุนายน 2021 ยาวเกือบ 90 ตอน เพื่อให้พวกเราได้ศึกษา ได้เข้าใจความเป็นมาของอารยธรรมอิสลามที่สะสมและตกทอดอยู่ในดินแดนไอบีเรียของยุโรป เมื่อได้ศึกษากระทั่งได้รู้จักจิตวิญญาณของอิสลามและมุสลิมแล้ว ความเป็นคนแปลกหน้าย่อมเปลี่ยนเป็นมิตร ผมคาดหวังไว้เสมอเช่นนั้น #drwinaidahlan, #ดรวินัยดะห์ลัน, #มุสลิมสเปนปอร์ตุเกส
