ลัยละตุลก็อดร์ (لیلة القدر) เป็นภาษาอาหรับปรากฏในคัมภีร์อัลกุรอาน มีความหมายว่า คืนแห่งการประทาน คืนแห่งพลัง คืนที่เทียบเท่าหนึ่งพันเดือน คืนแห่งโชคชะตา เชื่อว่าคือคืนหนึ่งในสิบคืนสุดท้ายของเดือนรอมฎอนตามปฏิทินอาหรับทั้งเชื่อว่าโองการแรกของอัลกุรอานถูกประทานแก่ศาสดานบีมุฮัมมัด (ซ.ล.) ในค่ำคืนนั้น มุสลิมในเอเชียอาคเนย์เชื่อด้วยว่าตรงกับค่ำที่ 27 หรือวันที่ 26 ของเดือนรอมฎอน มุสลิมในหลายพื้นที่เชื่อเช่นเดียวกัน รวมถึงมุสลิมในยุคสมัยอัลอันดาลุส แผ่นดินสเปนเมื่อ 789 ปีมาแล้วมุสลิมอาหรับจากตะวันออกกลางและเบอร์เบอร์จากอัฟริกาเหนือเคยปกครองสเปนหรือไอบีเรียนานถึง 781 ปี ระหว่าง ค.ศ.711-1492 แผ่นดินมั่นคงช่วงราชวงศ์อุมัยยะฮฺ ทว่าหลังจากราชวงศ์ล่มสลายใน ค.ศ.1031 อาณาจักรแตกแยกเป็นรัฐอิสระมากมาย ส่งผลให้รัฐศัตรูทำการรุกใหญ่เกิดศึกที่รัฐศัตรูเวลานั้นเรียกว่า “รีคองเกสต้า” ถึง ค.ศ.1086 รัฐมุสลิมสูญเสียดินแดนไปมากจำต้องร้องขอความช่วยเหลือจากอาณาจักรอัลโมราวิดในอัฟริกาเหนือ จากนั้นจึงเป็นอาณาจักรอัลโมฮัด กระทั่งถึง ค.ศ.1228 อัลโมฮัดถอนตัวออกไปเนื่องจากเกิดปัญหาในแผ่นดินของตนในอัฟริกาเหนือ อันดาลุสจำต้องอยู่ด้วยตนเอง ทว่ายังอ่อนแอเกินไปทำให้สูญเสียดินแดนเพิ่มเติมอีกมากมาย มุสลิมอยู่กันด้วยความหวาดผวา รอเวลาสิ้นสุดอาณาจักรเท่านั้น กระทั่งวันศุกร์ที่ 16 กรกฎาคม ค.ศ.1232 ตรงกับวันที่ 26 เดือนรอมฎอน ค่ำลงคือค่ำที่ 27 หลังการละหมาดวันศุกร์ในมัสยิดใหญ่เมืองอัรโชนา (Arjona) วันนั้นผู้นำชุมชนมุสลิมจากหลายเมืองทางตอนใต้ของสเปน ร่วมกันขอดุอาอฺ ก่อนมอบหมายให้ “อิบนฺ อัลอะฮฺมัร” (ابن الأحمر ibn Al-Ahmar) ขึ้นเป็นผู้นำ หาหนทางรักษาอาณาจักรส่วนที่เหลือนี้ไว้ อิบนฺ อัลอะฮฺมัร ผู้นี้สืบเชื้อสายมาจากสหายหรือศอฮาบะฮฺของท่านศาสดามุฮัมมัด (ซ.ล.) ชื่อสะอัด อิบนฺ อุบาดะฮฺ (Sa’d ibn Ubadah) ท่านเห็นว่าการรักษาแผ่นดินจำเป็นต้องใช้เมืองที่มีป้อมปราการแข็งแรงที่เห็นในเวลานั้นคือ “กรานาดา” หรือ “ฆอรนาเฎาะฮฺ” (Granada) ท่านใช้เวลา 5 ปี จัดตั้งรัฐเอมิเรตแห่งกรานาดาขึ้นจนสำเร็จ สามารถปกป้องรัฐ ดำรงความเป็นอิสระอยู่ได้หลังจากนั้นนานถึง 260 ปี ในขณะที่รัฐมุสลิมอื่นสูญเสียดินแดนและอิสรภาพแก่รัฐศัตรูไปจนหมดในช่วงกลางศตวรรษที่ 13เวลานี้คือเดือนรอมฎอน ค.ศ.2021 เป็นช่วงเวลาที่โลกประสบภัยจากโรคโควิด-19 อย่างรุนแรง พวกเราที่เป็นมุสลิมช่วยกันขอดุอาอฺต่ออัลลอฮฺ (ซ.บ.) ในช่วงสิบคืนสุดท้ายของรอมฎอนให้โรคร้ายผ่านพ้นไปจากมนุษย์ทุกคนในโลก ให้ปลอดภัยทุกชาติ ทุกภาษา ทุกศาสนา ขอดุอาอฮได้รับการตอบสนองเช่นที่มุสลิมอันดาลุสเคยได้รับมาแล้ว #drwinaidahlan, #ดรวินัยดะห์ลัน, #ลัยละตุลก็อดรฺ
