พักหลังได้ยินคำว่า “อัลกอริธึม” (Algorithm) อยู่บ่อย คำๆนี้มีต้นกำเนิดมาจากชื่อ “อัลควาริซมี” (Al-Khwarizmi) นักวิทยาศาสตร์อาหรับมุสลิมเมื่อ 12 ศตวรรษมาแล้ว มีความหมายในวันนี้ว่ากระบวนการแก้ปัญหาที่มีลำดับ ขั้นตอน วิธีการชัดเจน นำเข้าอะไร ผลลัพธ์ออกมาเป็นอย่างไร คำๆนี้ใช้กันบ่อยจนกระทั่งมีคำกล่าวว่า “#ชีวิตคืออัลกอริธึม” แต่ละคนถูกโปรแกรมด้วยประสบการณ์ การเรียนรู้ ศาสนา ขนบธรรมเนียม วัฒนธรรม สิ่งแวดล้อม จึงดำเนินชีวิตอย่างที่ปรากฏโดยมี “#สมองทำหน้าที่เป็นโอเอส” สั่งให้ชีวิตปฏิบัติการอย่างที่เห็น บางคนมี #อัลกอริธึมชีวิตยืดหยุ่น (#Flexible life algorithm) ปรับชีวิตไปได้ตามสถานการณ์ที่เปลี่ยนแปลง บางคนมี #อัลกอริธึมชีวิตกระด้าง (#Rigid life algorithm) กระทั่งไม่รู้จักเปลี่ยนแปลงตนเองค.ศ.2008 เกิดวิกฤติทางการเงินในสหรัฐอเมริกา คร่าชีวิตคนที่มีอัลกอริธึมชีวิตกระด้างไปไม่น้อยกลายเป็นบทเรียนทางอัลกอริธึมชีวิตที่ควรเรียนรู้ ตัวอย่างหนึ่งคือหนุ่มอินเดียจากเมืองเชนนัยวัย 45 ชื่อการ์ธิก ราจรัม ศึกษาและทำงานเป็นวิศวกรคอมพิวเตอร์ในสหรัฐอเมริกากระทั่งสร้างครอบครัวร่ำรวยอยู่ที่เมืองลอสแองเจลิส ใช้ปืนสังหาร 5 ชีวิตในครอบครัวพร้อมปลิดชีพตนเอง สถาบันจิตวิทยาของแคลิฟอร์เนีย (California Institute of Clinical Psychology) ทำการวิเคราะห์ได้ผลสรุปว่าราจรัมโปรแกรมชีวิตไว้กับความสำเร็จ เมื่อเกิดวิกฤติการณ์ ครอบครัวขาดรายได้ อัลกอริธึมชีวิตที่กระด้างไม่ยืดหยุ่น ไม่เคยโปรแกรมการแก้ปัญหา ขาดประสบการณ์เผชิญความยากลำบาก อัลกอริธึมจึงจบลงที่การปลิดชีวิตคนทั้งครอบครัว น่าเศร้าเป็นอย่างยิ่ง อีกกรณีหนึ่งเกิดในเมืองไทยเดือนนี้เองกับครอบครัวที่ผมรู้จักดี ฝ่ายสามีทำธุรกิจเปิดร้านเล็กๆขายเครื่องดนตรี ฝ่ายภรรยาเป็นแอร์โฮสเตส เมื่อเกิดวิกฤติการณ์โควิด-19 ธุรกิจล้มระเนระนาด ร้านต้องปิด ภรรยาตกงาน หันไปเปิดธุรกิจใหม่ขายอาหารสุดท้ายไปไม่รอด ภรรยาปลิดชีวิตตนเอง ฝ่ายสามีกลับไปใช้ชีวิตกับครอบครัวใหญ่ ลองวิเคราะห์ทางอัลกอริธึมพบว่าสามีเป็นมุสลิมถูกฝึกมากับอัลกอริธึมชีวิตที่ยืดหยุ่น อีกทั้งมีครอบครัวล้มลุกคลุกคลานชีวิตขึ้นๆลงๆมาตลอด ฝ่ายภรรยาเป็นมุสลิมใหม่ ชีวิตถูกโปรแกรมมากับความสำเร็จ อัลกอริธึมชีวิตกระด้างไม่ถูกฝึกฝนให้เปิดทางเลือกไว้ สุดท้ายจึงจบด้วยโศกนาฏกรรมอย่างน่าเสียดาย อาชีพหลักของผมคือครู ชีวิตถูกฝึกฝนมากับสารพันปัญหา ล้มลุกคลุกคลานมาตลอด ผมจึงสอนนิสิตนักศึกษาและผู้ใต้บังคับบัญชาให้เรียนรู้กับความล้มเหลว บอกทุกคนอยู่เสมอว่า “#ความสำเร็จคือครูที่เลว ความล้มเหลวกลับเป็นครูที่ประเสริฐกว่า” เมื่อล้มแล้วก็ต้องลุกปัดฝุ่นพยุงตัวขึ้นมาเพื่อต่อสู้กับชีวิตครั้งใหม่ หาหนทางเรียนรู้อีกครั้ง บอกทุกคนให้หันกลับมาสำรวจอัลกอริธึมชีวิตของตนเองบ้างหากไม่เคยล้มเหลวมาก่อน ก็ควรฝึกฝนไว้ ยุคหลังโควิด-19 สังคมของเราจะสร้างคนที่มีอัลกอริธึมชีวิตที่ยืดหยุ่นมากขึ้น คอยดูเอาก็แล้วกัน #drwinaidahlan, #ดรวินัยดะห์ลัน
