ชนชาวเติร์กกับพลังและโมเมนตัมที่ขับเคลื่อนประวัติศาสตร์โลก ตอนที่ 68

ประเทศที่สวยที่สุดแถบเอเชียกลางคือ “อุซเบกิสถาน” (Uzbekistan) มีเมืองสวยอย่างบุคอรอ (Bukhara) สะมาคาน (Samakhan) ที่ใครเห็นแล้วต้องทึ่ง ทั้งยังเห็นความรุ่งเรืองของวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีในโลกอิสลามยุคกลางเพิ่มเติมเข้าไปอีก ดินแดนนี้คือศูนย์กลางการปกครองของจักรวรรดิทิมูริดของชนเติร์ก-มองโกลที่ยิ่งใหญ่หลังจักรวรรดิมองโกล ความเป็นมาของประเทศอุซเบกิสถานจึงเป็นเรื่องที่น่าสนใจอย่างยิ่งประเทศอุซเบกิสถานเป็นประเทศในเอเชียกลางไม่มีทางออกทะเล ล้อมรอบด้วยคาซักสถานทางเหนือ อัฟกานิสถานและเติร์กเมนิสถานทางใต้ กีรจิสถานและทาจิกิสถานทางตะวันออก และคาซักสถานทางตะวันตก มีพื้นที่ 449,000 ตารางกิโลเมตร ประชากรใน ค.ศ.2020 มี 34 ล้านคนจำนวนนี้เป็นชนเติร์กมากถึงร้อยละ 92 ชนเติร์กส่วนใหญ่เป็นเผ่าอุซเบกโดยมีมากถึงร้อยละ 90 นอกนั้นเป็นเติร์กเผ่าคาซัก คารากัลปัก ตาตาร์ กีรจิส กอโยซารัม เติร์กเมน ส่วนที่เหลือเป็นคนทาจิกซึ่งไม่ใช่เติร์กร้อยละ 4.9 อีกร้อยละ 2.7 เป็นคนรัสเซียพื้นที่ที่เป็นประเทศอุซเบกิสถานในวันนี้มีผู้คนตั้งรกรากมาตั้งแต่ก่อนยุคประวัติศาสตร์ บุคอรอ สะมาคาน กำเนิดขึ้นมาตั้งแต่ยุคนั้น การพัฒนาเส้นทางการค้าสายไหม (Silk road) ในพื้นที่ทำให้มหาอำนาจอย่างเปอร์เซียเข้าไปสร้างอิทธิพล แถมด้วยมหาอำนาจอื่นอย่างเช่นมาเซโดเนียเพิ่มเติมเข้าไปอีก บางส่วนเป็นกลุ่มชนเติร์กเฮพธาไลต์ (Hephthalite) และก๊อกเติร์ก (Gokturk) ในพื้นที่ที่เรียกว่าทรานโซเซียนา (Transoxiana) ชนอาหรับภายใต้การนำของอาลี อิบนฺสัททอรฺ (Ali ibn Sattor) ได้เข้ามาปกครองในศตวรรษที่ 8 ผ่านเข้าศตวรรษที่ 9-10 เป็นยุคของเติร์กในพื้นที่ทั้งจักรวรรดิฆาราฆานิด (Karakhanid) และเซลจุก (Seljuk) ระหว่างนี้เองที่รัฐควาเรสเมีย (Khwaresmia) ซึ่งเป็นราชวงศ์ชนเติร์กมัมลุกถือกำเนิดขึ้น เข้าศตวรรษที่ 13 มองโกลรุกเข้ามาในพื้นที่เกิดการทำลายล้างขนานใหญ่เหลือทิ้งไว้คืออารยธรรมเติร์ก-เปอร์เซีย พ้นจากมองโกลยุคเจงกิสข่าน ดินแดนแถบนี้ถูกแบ่งสรรให้กับลูกหลานเจงกิสข่าน โดยเป็นส่วนหนึ่งของรัฐข่านชากาไต (Chagatai) ขณะที่ควาเรสเมียเป็นพื้นที่ของจักรวรรดิมองโกลโกลเด้นฮอร์ด (Golden Horde) หรือกระโจมทอง ก่อนที่ทั้งหมดจะตกอยู่ใต้อำนาจของจักรวรรดิเติร์กทิมูริดซึ่งใช้พื้นที่นี้เป็นศูนย์กลางการปกครองเข้าศตวรรษที่ 16 จักรวรรดิทิมูริดเสื่อมถอยอำนาจลง ชนเติร์กเผ่าอุซเบกทางเหนือของทะเลอะรัล (Aral sea) ได้รุกเข้ายึดพื้นที่ทรานโซเซียนา ปกครองพื้นที่แถบนี้จนกระทั่งเข้าศตวรรษที่ 19 จักรวรรดิรัสเซียจึงเข้ายึดครองกลายเป็นส่วนหนึ่งของจักรวรรดิรัสเซียก่อนเปลี่ยนเป็นสหภาพโซเวียตตอนต้นศตวรรษที่ 20 ระหว่างสงครามโลกครั้งที่สอง ชนเติร์กอุซเบกกว่าล้านคนถูกระดมเข้าสู่กองทัพโซเวียตเพื่อต่อสู้กับนาซีเยอรมันทั้งยังมีชนอุซเบกบางส่วนเข้ากับนาซีเยอรมัน ถึง ค.ศ.1990 ชนอุซเบกจึงประกาศการเป็นรัฐและจัดตั้งเป็นประเทศอิสระในปีต่อมา นี่เองคือเรื่องราวของประเทศอุซเบกิสถาน #drwinaidahlan, #ดรวินัยดะห์ลัน

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *